برای مثال، معاونت برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات اعلام کرده است که تقریباً ۴/۹ درصد اقتصاد ایران را فعلاً بخش دیجیتال تشکیل می‌دهد و هدف‌گذاری شده تا طی برنامه‌های آتی این سهم به ۱۰ درصد برسد. در این میان، صنعت سفر و بلیط هواپیما یکی از حوزه‌هایی است که دیجیتال‌سازی در آن عملاً تغییرات عمیقی ایجاد کرده است. پلتفرم‌های رزرو آنلاین، سامانه‌های مقایسه قیمت و ابزارهای هوشمند به کاربران امکان داده‌اند که در کسری از ثانیه گزینه‌های متعدد پرواز را بررسی، مقایسه و انتخاب کنند — تجربه‌ای که در گذشته مستلزم مراجعه به آژانس‌های حضوری و صرف وقت زیاد بود.
همین ابزارها باعث شده‌اند هزینه‌های عملیاتی آژانس‌های سنتی فروکش کند و شفافیت قیمت‌ها افزایش یابد، به طوری که کاربران بتوانند بهترین گزینه را بر اساس معیارهای شخصی (زمان پرواز، قیمت، توقف‌ها و غیره) انتخاب کنند.
بلیط هواپیما؛ از آژانس‌های سنتی تا پلتفرم‌های هوشمند
در سال‌های نه‌چندان دور، خرید بلیط هواپیما فرآیندی زمان‌بر و سنتی بود. مسافران برای اطلاع از قیمت‌ها یا رزرو پرواز باید به آژانس‌های مسافرتی مراجعه می‌کردند، با اپراتور صحبت می‌کردند و در نهایت از میان گزینه‌های محدود، بلیطی را انتخاب می‌کردند. نبود شفافیت قیمتی، تفاوت نرخ‌ها بین آژانس‌ها و محدود بودن دسترسی به اطلاعات لحظه‌ای، بازار سفر را انحصاری و غیررقابتی کرده بود.
اما با رشد اقتصاد دیجیتال و ظهور پلتفرم‌های هوشمند، این ساختار به‌کلی دگرگون شد. امروز پلتفرم‌هایی مانند سفرمارکت با گردآوری و مقایسه هم‌زمان قیمت بلیط از ده‌ها وب‌سایت فروش، به کاربران این امکان را می‌دهند که در چند ثانیه، ارزان‌ترین و مناسب‌ترین گزینه پرواز را پیدا کنند. سفرمارکت نه‌تنها دسترسی عمومی به اطلاعات واقعی قیمت را افزایش داده، بلکه با حذف واسطه‌های غیرضروری و ایجاد شفافیت، رقابتی سالم میان فروشندگان آنلاین ایجاد کرده است. این تحول باعث شده مسافران ایرانی بتوانند با «هوش اقتصادی» سفر کنند — یعنی تصمیمی بگیرند که هم به‌صرفه است و هم سریع.
به این ترتیب، بازار بلیط هواپیما از مدل سنتی آژانس‌محور، به اکوسیستم داده‌محور و مقایسه‌گر تبدیل شده است؛ جایی که سفرمارکت با تمرکز بر فناوری و تجربه کاربری، نقش یکی از پیش‌ران‌های تحول دیجیتال در صنعت گردشگری ایران را بر عهده دارد.
چطور تحول دیجیتال ساختار قیمت‌گذاری بلیط را تغییر داد؟
تحول دیجیتال در ساختار قیمت‌گذاری بلیط هواپیما با ورود داده‌های جست‌وجو («Shopping Data») و الگوریتم‌های هوشمند به ترکیب مشخصی رسید؛ به‌گونه‌ای که دیگر قیمت‌ها بر پایه تنها هزینه‌ها و ظرفیت‌ها تعیین نمی‌شوند، بلکه در لحظه، بر اساس حجم جست‌وجوی کاربران، زمان، رقابت ایرلاین‌ها، و شرایط بازار به‌روزرسانی می‌گردند.این بدان معنی است که اکنون پلتفرم‌های آنلاین می‌توانند با تحلیل بلادرنگ رفتار کاربران و عرضه رقبا، بلیط‌هایی با قیمت پایین‌تر یا شرایط جذاب‌تر ارائه دهند—موضوعی که پیش‌تر در مدل سنتی وجود نداشت. علاوه بر این، افزایش شفافیت قیمت از طریق پلتفرم‌های مقایسه‌گر، باعث شده مسافران بیشتر از هر زمان دیگری قدرت مقایسه و انتخاب داشته باشند، و این خود فشار بیشتری بر قیمت‌های ناعادلانه و دسترسی محدود وارد کرده است.
سفرمارکت؛ نمونه‌ای واقعی از اقتصاد دیجیتال در گردشگری
سفرمارکت یکی از نمونه‌های موفق اقتصاد دیجیتال در گردشگری ایران است که با مدل مارکت‌پلیس، خدمات مختلف سفر مانند بلیط هواپیما، قطار و رزرو اقامت را در یک پلتفرم گرد هم آورده است. این سامانه با حذف واسطه‌های سنتی و ایجاد امکان مقایسه لحظه‌ای قیمت‌ها، شفافیت و رقابت را در بازار افزایش داده و به کاربران کمک می‌کند ارزان‌ترین و به‌صرفه‌ترین گزینه را انتخاب کنند. همچنین با ابزارهایی مثل هشدار کاهش قیمت و تقویم قیمتی، تصمیم‌گیری کاربران هوشمندتر شده و در نتیجه، سفرمارکت نه‌تنها تجربه خرید آنلاین بلیط را متحول کرده بلکه به توسعه واقعی اقتصاد دیجیتال در گردشگری کشور کمک کرده است.
شفافیت، رقابت و اعتماد؛ سه ستون بازار جدید بلیط هواپیما
در بازار بلیط هواپیما، سه رکن اصلی «شفافیت»، «رقابت» و «اعتماد» به‌عنوان ارکان اصلی اقتصاد دیجیتال شناخته می‌شوند. پلتفرم‌هایی مانند سفرمارکت با ارائه امکان مقایسه لحظه‌ای قیمت‌ها و شرایط پرواز، شفافیت را در دسترس کاربران قرار می‌دهند. این شفافیت، با کاهش انحصار و افزایش رقابت میان ایرلاین‌ها، به نفع مصرف‌کنندگان تمام می‌شود. علاوه بر این، با ارائه خدماتی مانند تضمین کمترین قیمت بلیط، اعتماد کاربران را جلب کرده و تجربه خرید آنلاین را بهبود می‌بخشند. این روند، نشان‌دهنده انتقال بازار بلیط هواپیما از مدل سنتی به یک اکوسیستم دیجیتال شفاف و رقابتی است که به نفع مصرف‌کنندگان و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور می‌باشد.
اثر دیجیتالی شدن بر اقتصاد خانوارهای ایرانی
اقتصاد دیجیتال به‌عنوان یک موتور محرک در تحولات اقتصادی ایران، تاثیرات عمیقی بر اقتصاد خانوارها داشته است. این تحول با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، کاهش هزینه‌های معاملاتی و افزایش دسترسی به خدمات، به بهبود معیشت خانوارها کمک کرده است. با این حال، شکاف‌های دیجیتالی و نابرابری در دسترسی به فناوری، به‌ویژه در مناطق روستایی، می‌تواند منجر به افزایش شکاف درآمدی میان خانوارهای شهری و روستایی شود. مطالعات نشان داده‌اند که قبل از رسیدن به یک آستانه خاص، اقتصاد دیجیتال می‌تواند به کاهش این شکاف کمک کند، اما پس از عبور از آن آستانه، ممکن است این شکاف افزایش یابد. در حال حاضر، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴.۹ درصد است، در حالی که هدف‌گذاری شده تا سال ۱۴۰۷ این سهم به ۱۰ درصد برسد. این رشد، با افزایش دسترسی به اینترنت، توسعه استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین، و تغییر در الگوهای مصرف و پس‌انداز خانوارها همراه بوده است. در مجموع، اقتصاد دیجیتال با ارائه فرصت‌های جدید و کاهش هزینه‌ها، نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی خانوارهای ایرانی ایفا می‌کند، اما برای بهره‌برداری کامل از این فرصت‌ها، نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و آموزش‌های دیجیتال در سطح ملی وجود دارد.
رقابت سالم؛ عامل رشد برندهای ایرانی در بازار پرواز
قابت سالم در بازار بلیط هواپیما، به‌ویژه با ظهور پلتفرم‌های دیجیتال مانند سفرمارکت، به رشد برندهای ایرانی در این صنعت کمک کرده است. این پلتفرم‌ها با ارائه امکان مقایسه قیمت‌ها، شفافیت در اطلاعات و تجربه کاربری بهبود یافته، زمینه‌ای را فراهم کرده‌اند که برندهای داخلی بتوانند با ارائه خدمات باکیفیت و قیمت رقابتی، در مقابل رقبای خارجی قرار گیرند. برای مثال، برندهایی مانند الی گشت با ارائه خدمات متنوع و جلب رضایت مشتریان، توانسته‌اند در بازار گردشگری آنلاین ایران جایگاه مناسبی پیدا کنند. این روند نشان‌دهنده تأثیر مثبت رقابت سالم در ارتقای کیفیت خدمات و رضایت مشتریان است.
جمع‌بندی؛ وقتی اقتصاد دیجیتال بال سفر گردشگری می‌شود
اقتصاد دیجیتال در صنعت گردشگری ایران، به‌ویژه در بازار بلیط هواپیما، تحولی بنیادین ایجاد کرده است. پلتفرم‌هایی مانند سفرمارکت با ارائه امکان مقایسه لحظه‌ای قیمت‌ها، شفافیت را در دسترس کاربران قرار داده‌اند. این شفافیت، با کاهش انحصار و افزایش رقابت میان ایرلاین‌ها، به نفع مصرف‌کنندگان تمام می‌شود. علاوه بر این، با ارائه خدماتی مانند تضمین کمترین قیمت بلیط، اعتماد کاربران را جلب کرده و تجربه خرید آنلاین را بهبود می‌بخشند. این روند نشان‌دهنده انتقال بازار بلیط هواپیما از مدل سنتی به یک اکوسیستم دیجیتال شفاف و رقابتی است که به نفع مصرف‌کنندگان و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور می‌باشد.
