اگر ریزش میوه‌ها حدود ۵ تا ۱۵٪ باشد، به‌عنوان ریزش طبیعی شناخته می‌شود و جای نگرانی نیست؛ اما وقتی ماه‌ها زحمت کشیده‌اید و محصول‌تان پیش از برداشت از بین می‌رود، تماشای ریزش میوه‌ها می‌تواند منظره دردناک و غم‌انگیزی باشد. برای اینکه هرگز این صحنه را نبینید، اقداماتی وجود دارد که باید آنها را انجام دهید. یکی از این اقدامات، انتخاب بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه است.
با این حال کوددهی تنها اقدامی نیست که باید برای جلوگیری از ریزش میوه انجام دهید؛ در ادامه دیگر عوامل مؤثر برای پیشگیری از این اتفاق را بررسی می‌کنیم.
اقدامات مورد نیاز برای جلوگیری از ریزش میوه
همانطور که گفتیم، استفاده از کود موثر برای جلوگیری از ریزش میوه ضرورت دارد اما کافی نخواهد بود. اقدامات متعددی وجود دارد که رعایت نکردن هر کدام می‌تواند علت ریزش میوه درخت شود. بنابراین رعایت مجموعۀ این نکات می‌تواند ریزش میوه‌های باغ شما را کمتر کند و در بهترین حالت به نزدیک صفر برساند. برخی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توانید در این راستا انجام دهید عبارت‌اند از:
تغذیه به کمک بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه
در صورتی که بتوانید از بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه استفاده کنید، مطمئنا وضعیت تغذیه درختان شما بهبود پیدا خواهد کرد. تغذیه را می‌توان بدون شک مهم‌ترین فاکتور برای ارتقا سلامت درخت دانست. درختان، برخی از نیازهای خود به عناصر و ترکیبات آلی را از طریق خاک تامین می‌کنند اما در صورتی که خاک به اندازه کافی غنی نباشد، شما به عنوان باغدار باید کمبودهای درخت را به کمک کودهای شیمیایی برطرف کنید.
استفاده از کودهای نامناسب یا بی‌کیفیت که صرفا به دلیل قیمت مناسب خود در بازار طرفدار دارند، قطعا خسارت‌های قابل توجهی به باغ میوه شما وارد خواهد کرد. به همین دلیل است که تاکید تمام کشاورزان موفق و کارشناسان کشاورزی بر مصرف کودهای باکیفیت است. با هدف جلوگیری از ریزش میوه، می‌توانید از کودهای کلسیم و بور، آمینو اسید و فروت ست استفاده کنید.
استفاده از کود فروت ست
فروت ست حاوی عناصر مهم مثل بور و روی است که باعث تغذیه پوندهای زایشی می‌شوند و به رشد قوی‌تر جوانه‌ها کمک می‌کنند. این جوانه‌های قوی در بهار، به گل و سپس میوه تبدیل شده و احتمال ریزش آنها کمتر است.
در بهار، فعالیت ریشه‌ها کند و انتقال عناصر غذایی از خاک محدود است. استفاده از فروت ست قبل از گلدهی باعث می‌شود عناصر حیاتی از قبل در بافت‌های گیاه ذخیره شده و نیاز فوری گیاه تأمین شود. همچنین کود فروت ست، نقش مهمی در فعالیت آنزیم‌ها و تولید پروتئین‌های دفاعی دارد که مقاومت گیاه را بالا می‌برد.
استفاده از کود کلسیم بور
کلسیم یکی از عناصر کلیدی در ساخت دیواره سلولی است؛ درختانی که کلسیم کافی دریافت می‌کنند، بافت‌های مستحکم‌تری دارند و میوه‌ها دیرتر از شاخه جدا می‌شوند. کلسیم به حفظ تعادل آب در سلول‌ها کمک می‌کند و در نتیجه، گیاه در برابر گرما و کم‌آبی مقاوم‌تر شده و میوه‌ها کمتر می‌ریزند.
همچنین بور به انتقال قندها و عملکرد درست دانه گرده کمک می‌کند. در صورت کمبود بور، لقاح ناقص رخ داده و میوۀ نارس می‌ریزد.
استفاده از کودهای کلسیم بور به‌صورت محلول‌پاشی، مخصوصاً در مرحله بعد از گلدهی یا فندقی شدن میوه در حفظ میوه به‌شدت موثر است.
باغدارانی که به دنبال دریافت مشاورۀ جلوگیری از ریزش میوه هستند می‌توانند از کارشناسان نیاز گیاهان کمک بگیرند؛ زیرا آنها می‌توانند راه حل‌های اختصاصی و متناسب با نیاز باغ شما ارائه دهند و تا کسب نتیجه مطلوب همراهتان باشند.
استفاده از کود آمینو اسید
ریزش میوه بر اثر تنش‌هایی مانند گرما، سرما، کم‌آبی یا شوری خاک هم اتفاق می‌افتد. آمینو اسیدها به گیاه کمک می‌کنند تا در برابر این تنش‌ها مقاوم‌تر شود، در نتیجه احتمال ریزش میوه کاهش می‌یابد.
آمینو اسیدها در تنظیم تعادل هورمون‌های گیاهی نیز موثر هستند و از ترشح بیش‌ازحد اتیلن (هورمون ریزش میوه) جلوگیری می‌کنند. توصیه می‌کنیم این کود را قبل از گلدهی درخت مصرف کنید تا مقاومت آن در برابر تنش‌هایی که موجب ریزش میوه می‌شوند، افزایش یابد.
استفاده از کودهای فروت ست، کلسیم بور و آمینو اسید به‌طور مؤثر باعث تقویت سلامت کلی درختان، افزایش مقاومت در برابر تنش‌های محیطی و جلوگیری از ریزش میوه می‌شود.
کنترل دما
هر چند درختان در محیط باز رشد می‌کنند و به تغییرات دما عادت دارند اما باز هم افزایش یا کاهش بیش از حد دما می‌تواند به آسیب دیدن و تضعیف درخت منجر شود. در صورتی که درخت در یک محیط بسیار سرد یا بسیار گرم قرار بگیرد، امکان آسیب دیدن بخش‌های مختلف آن وجود دارد. با راهکارهای مختلفی می‌توان دما را کنترل کرد که استفاده از سایبان در فصول گرم و روشن کردن آتش در فصل سرما یکی از این راهکارها محسوب می‌شود.
کنترل آبیاری
نکته مهم دیگر برای جلوگیری از ریزش میوه، آبیاری کنترل شده است. رعایت برنامه آبیاری به صورت مستقیم روی کیفیت محصول نهایی تاثیر می‌گذارد. در آبیاری درختان، چه زیاد آب بدهید و چه کم، هر دو باعث مشکل می‌شود. آبیاری درخت با توجه به نیاز آن باید با فواصل منظم و مقدار مشخص انجام شود. همچنین می‌توانید حسگرهای رطوبت خاک را در باغ نصب کنید تا به صورت خودکار مقدار آب لازم برای هر قسمت از زمین تعیین شود. این سیستم‌ها می‌توانند کمک کنند تا شما به‌طور دقیق‌تر و هوشمندانه‌تری درختان را آبیاری کنید و نیازهای آبی آنان را بر اساس شرایط واقعی خاک تنظیم کنید.
کنترل آفات و بیماری
آفات و بیماری‌ها از جمله دلایل رایج آسیب دیدن درخت‌ها و ریزش میوه‌های آنها هستند. ابتلای درختان به بیماری‌ها معمولا از طریق خاک یا هوا انجام می‌شود و تا حدی قابل پیشگیری است اما آفات راه‌های زیادی برای پیشگیری ندارند. با این وجود، در صورت استفاده از کودهای تقویتی و سموم آفت‌کش، می‌توانید در مسیر مبارزه درخت با آفات و بیماری‌ها به آن کمک کنید.
آفات به چند روش اصلی باعث ریزش میوه‌ها می‌شوند به عنوان مثال:
- به بخش اتصال میوه به شاخه (دمگل) حمله می‌کنند.
- با تغذیه از شیره گیاهی، جریان مواد غذایی به سمت میوه را مختل می‌کنند.
- باعث ضعف عمومی درخت یا ناهنجاری‌های رشدی در میوه‌ها شده و باعث ریزش آنها می‌شوند.
- با تحریک مکانیزم دفاعی گیاه در برابر آفات، درخت برخی میوه‌هایش را برای حفظ انرژی و بقا می‌ریزد.
- ایجاد زخم، لهیدگی و ورود قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شود که در نهایت منجر به پوسیدگی و ریزش میوه خواهد شد.
دامنه اتفاقاتی که به دلیل آفت‌زدگی یا بیماری برای یک درخت میوه رخ می‌دهد بسیار گسترده است. بنابراین با بررسی مداوم سلامت درخت و میوه‌ها باید از ابتلای احتمالی درخت به بیماری اطمینان حاصل کنید.
کنترل شوری خاک
در صورتی که خاک کشت درختان شما بیش از اندازه شور باشد، رشد درخت مختل خواهد شد. نه تنها درختان بلکه بسیاری از محصولات زراعی هم در خاک شور توانایی رشد کردن ندارند. شوری خاک باعث ریزش بیشتر میوه‌ها در فصل رشد است.
برای کنترل شوری خاک روش‌های متعددی وجود دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از کودهای شیمیایی مثل گوگرد و هیومیک اسید است که می‌تواند شوری خاک را کنترل کند. نحوه آبیاری درختان نیز می‌تواند روی کنترل شوری خاک تاثیرگذار باشد. در خاک‌های شور، استفاده از آبیاری قطره‌ای توصیه می‌شود، چون به شست‌وشوی تدریجی نمک‌ها کمک کرده و می‌تواند نرخ ریزش میوه‌ها را کاهش دهد.
تنظیم تهویه در گلخانه‌ها
در صورتی که پرورش میوه را در محیط گلخانه‌ای انجام می‌دهید، قطعا کنترل بیشتری روی پارامترهای مختلف از جمله دما، نرخ تبخیر و میزان آبیاری خواهید داشت. در محیط گلخانه علاوه بر این موارد باید تهویه را نیز در نظر داشته باشید زیرا برخلاف باغات روباز، محیط سرپوشیده گلخانه نیاز به تهویه دارد.
تهویه مناسب علاوه بر تامین اصولی اکسیژن مورد نیاز گیاهان، روی دمای محیط و نرخ رطوبت آن نیز تاثیر می‌گذارد. در محیطی که تهویه خوب نباشد، رطوبت می‌تواند به درخت آسیب وارد کند. بنابراین، توصیه می‌شود اصول تهویه محیط گلخانه‌ای را به منظور کنترل دما و رطوبت انجام دهید.
جلوگیری از تغذیه بیش از حد نیتروژن
هر چند نیتروژن یکی از سه عنصر درشت مغذی مورد نیاز درختان برای رشد به شمار می‌رود اما استفاده بیش از اندازه از آن هم می‌تواند خطرات خاص خود را به همراه داشته باشد. نیتروژن یکی از عناصری است که هم از طریق خاک، هم از طریق هوا و هم از طریق کودهای شیمیایی به درخت می‌رسد. بنابراین، تنظیم مقدار نیتروژنی که قصد دارید از طریق کوددهی به درخت برسانید باید کاملا کنترل شده باشد.
در صورتی که میزان نیتروژن مورد استفاده برای درخت از نیاز درخت کمتر باشد، درخت دچار ضعف سلامت شده و کیفیت میوه‌ها کاهش می‌یابد. در سوی مقابل، اگر میزان نیتروژن تامین شده برای درخت بیشتر از نیازهای آن باشد، افزایش رشد رویشی درخت باعث می‌شود تمام انرژی درخت به سمت ایجاد شاخه و برگ جدید برود و میوه‌ها تغذیه و انرژی کافی نداشته باشند و بریزند. بنابراین استفاده بیش از اندازه آن نهایتا تاثیر معکوس خواهد داشت.
جمع بندی
ریزش میوه‌های درختان برای هر باغداری هم غم‌انگیز و هم هشداردهنده محسوب می‌شود. برای جلوگیری از ریزش میوه در فصول مختلف رشد یک درخت، باید اقدامات متعددی توسط باغدار انجام شود که کوددهی به وسیله کودهای باکیفیت و مرغوب تنها یکی از این کارها است.
در این مقاله ضمن بررسی و معرفی بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه، راهکارهای متعدد دیگری برای کاهش نرخ ریزش میوه‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. به خاطر داشته باشید که مسئولیت حفظ سلامت درخت از هر جهت بر عهده باغدار می‌باشد. پس اگر می‌خواهید میوه‌های با کیفیتی را از درخت بچینید و محصول خوبی را برداشت کنید، باید به فکر سلامت آن در فصل رشد هم باشید.
