باید در شب‌های قدر، آماده و بیدار باشیم، خودمان را اصلاح و به درگاه الهی توبه کنیم تا بتوانیم بر‌اساس شایستگی و لیاقت خود، رحمت الهی را به‌دست بیاوریم.
ماه رمضان بهترین ماه درنظر خداوند متعال شمرده می‌شود. در ابتدای آن رحمت، در میان آن مغفرت و در انتها اجابت دعا و نجات از آتش قرار دارد. شب قدر، شبی است که قرآن به زمین نازل شده و در این ماه بزرگ، عظمت آن به‌اندازه‌ای است که خداوند آن را برتر از هزار ماه می‌داند. با بخش علمی دانش جوین همراه شوید.
شب قدر چه شبی است؟
در طول روز‌ها و شب‌ها، لحظاتی که در آن‌ها وقایع رخ می‌دهد، طلوع و غروب زمان به‌وقوع رویداد‌ها می‌پیوندد. ماه‌ها و سال‌ها و قرن‌ها، همه در دست برنامه‌ریزی خداوند قرار دارند. اما قرآن کریم، برخی از این ایام را با اهمیت و مقدس می‌شناسد، از‌جمله ماه رمضان و شب‌های قدر.
به‌نظر قرآن، شب‌های قدر خاص و پرفضلیت هستند، چون در آن امور مهمی اتفاق می‌افتد، مانند نزول قرآن، تعیین سرنوشت‌ها و نزول فرشتگا. عبادت در این شب، ارزش بسیار بالایی دارد و نمی‌توان آن را با سایر شب‌ها مقایسه کرد.
خداوند در این شب، بندگان خود را در آغوش رحمت خود می‌پذیرد و مومنان را مورد بخشش قرار می‌دهد. شب‌های قدر، ارزش بی‌نهایتی دارند و ازآنجایی‌که این موضوع به کلمات محدود نمی‌شود، بسیاری از سوالات مهم درباره آن پیش می‌آید، از‌جمله فلسفه وجودی و ویژگی‌های خاص آن.
علت نام‌گذاری شب قدر
شب قدر به این دلیل نام‌گذاری شده که در آن تمام تقدیرها و اندازه‌ها برای سال آینده تعیین می‌شود. احادیث مختلفی درباره این شب وجود دارد که می‌گویند خداوند در این شب تصمیم‌های مهم می‌گیرد. اگر کسی در سال آینده باید بمیرد یا حج کند یا فرزندی داشته باشد، همه این‌ها در این شب تعیین می‌شوند. به همین دلیل، این شب با نام «لیله القدر» شناخته می‌شود.
فلسفه بیدار ماندن شب قدر
در شب‌های لیله القدر، زمین با آسمان پیوند می‌خورد و نور الهی دل‌ها را فرو می‌گیرد. این شب‌ها، زمانی است که دعا‌های ما به آسمان برده می‌شوند و ما باید با خضوع و اخلاص، حضور خدا را احساس کنیم. این فرصت را باید بهره‌مند شمرد و از آن برای ارتقاء روح و اخلاق خود استفاده کرد.
شب قدر، زمانی است که قرآن کریم بر پیامبر اسلام نازل شد و تقدیر ما تعیین می‌شود. این شب، زمانی بوده که فاصله ما از خدا کمتر شده و دعا‌های ما مستجاب می‌شوند. بنابراین، این فرصت را باید بهره‌وری کرد و از آن برای پاکسازی اعمال و ارتقاء روحی خود کمک گرفت.
غنیمت‌شمردن لیله القدر، به ما فرصت می‌دهد تا از بند‌هایی که خودمان بر دستان خود گذاشته‌ایم، آزاد شویم. این شب‌ها، زمانی است که ما باید با دعا، توبه و استغفار، عفو و بخشش الهی را طلب کنیم و به‌خوبی‌های دنیا و آخرت دست یابیم.
فضیلت بیدار ماندن در شب قدر
درباره فضیلت لیالی قدر، باید گفت که نزول سوره «قدر» از مهم‌ترین دلایل این فضیلت محسوب می‌شود. در قرآن، یک سوره کامل به‌نام «قدر» نازل شده که به‌طور خاص ارزش شب‌های قدر را بیان می‌کند. هر آیه از آن، درباره عظمت و ارزش شب‌های قدر حرف می‌زند.
بهترین جنبه این سوره، بیان فضیلت لیله قدر و شب نزول قرآن است. قرآن به‌عنوان کتابی که هدایت بشریت را به‌عهده دارد، در شب قدر نازل شده و این امر، مهم‌ترین جنبه فضیلت این شب شناخته می‌شود.
در این سوره، پیامبر اسلام با این سوال مواجه می‌شود «و ما ادریک ما لیله‌القدر؟» یعنی تو چه می‌دانی که این شب چه شبی است؟ این سوال نشان می‌دهد که عظمت لیله القدر چقدر مهم و غیرقابل‌توصیف است. آیات دیگر این سوره هم این‌گونه هستند که این شب از هزار ماه بهتر بوده و در انتها از آن شب به‌عنوان «سلام» یاد می‌شود، یعنی یک شب مسالمت و آرامش برای همه انسان‌ها و مومنان تا طلوع فجر است.
به این تعبیر، روایات زیادی از پیامبر و اهل‌بیت هم اشاره کرده‌اند که همه درباره عظمت لیالی قدر حرف‌زده‌اند. از‌جمله این روایات این است که ماه رمضان بهترین ماه‌ها و شب‌های قدر بهترین شب‌ها است. همچنین امام صادق علیه‌السلام فرموده که قلب ماه رمضان، شب قدر است. این نشان می‌دهد که این سوره و روایات مختلف، همه از عظمت ویژه شب‌های قدر حکایت می‌کنند.
شب قدر شب بیدار شدن است
ماه پربرکت رمضان به ما یادآوری کرده که این ماه فرصتی برای بیداری و پاکسازی روح انسان است. قرآن تاکید می‌کند که در بین شب‌های رمضان، لیالی قدر به‌عنوان بهترین فرصت برای بیداری و ارتقاء روحی توصیه می‌شود.
«بیدار ماندن در این شب، به معنای بیدار شدن دل» هر‌کدام از اعمال این شب دارای حکمت و فلسفه‌ای خاص هستند و اگر در روایات ائمه معصومین تامل کنید، متوجه خواهیم شد که تاکید بر بیدار شدن دل بیشتر از بیدار ماندن مغز و جسم است.
«تفکر در شب‌های قدر انسان را به حرکت و اقدام وادار می‌کند» فراموش نکنید که ترازوی خدا با ترازوی مادی و دنیوی ما بسیار متفاوت است و خدا با رحمت خود، اعمال ما را سنجیده و ارزیابی می‌کند.
اهمیت تلاوت قرآن در شب‌های قدر به‌اندازه‌ای است که وقتی انسان قرآن را بر سر می‌گیرد، از نورانیت کلام الهی محو می‌شود، قلب و زبانش را معطر می‌کند و به آمرزش الهی می‌رسد. در این شب فرصت‌های بی‌نظیری برای ارتقاء روحی و انجام اعمال نیکو وجود دارد که باید از آن به‌خوبی بهره برد.
آداب شب قدر چیست؟
در آداب شب‌های قدر، آموزه‌های فراوانی به گوش ما می‌رسد. از‌جمله آداب این شب، غسل‌کردن است. علمای ما توصیه کرده‌اند که در هر 3 شب انسان، قبل‌از غروب و در آستانه مغرب، غسل کند. به‌ویژه برای شب بیست و سوم توصیه می‌شود که 2 بار غسل کنید، یکی در غروب و دیگری قبل‌از اذان صبح.
این نشانه‌ای است، از اهمیت بیشتر این شب و نیز توصیه شده که تا صبح بیدار بمانید و دعا‌ها و نماز‌های خاصی بخوانید. دعای جوشن کبیر و دعای مجیر از‌جمله دعا‌هایی هستند که در این شب‌ها می‌گویند خواندن‌شان توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
بیدار ماندن در شب قدر، باعث افزایش ایمان و انگیزه در انسان می‌شود. انجام عبادات و ذکر در این شب، باعث افزایش اعتقاد به قدرت و رحمت الهی شده و انسان را برای انجام عبادات بیشتر و بهتر ترغیب می‌کند. این ایمان و انگیزه، باعث افزایش انرژی در انسان شده و او را برای رسیدن به اهداف و آرمان‌های خود هدفمند می‌کند.
