ریزش بورس و نگاهی متفاوت به این بازار
انواع سرمایه گذاری
اصلاً چرا بورس؟!
به آمار مربوط به بازه 10 ساله بین سالهای 88 تا 98 توجه کنید:
| بازار | شاخص کل بورس | ارز | طلا | مسکن | بانک |
| میزان بازدهی | 27 برابر | 17 برابر | 13 برابر | 7 برابر | 4 برابر |
طبق نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان در سال 98 سهم بازار بورس از پسانداز مردم 2% بوده در حالی که در سال 99 این سهم به 5% رسیده است. البته نکته جالب اینجاست که فقط 50 درصد مردم پسانداز میکنند.
حال ما میخواهیم در بازار بورس سرمایه گذاری کنیم، اما زمان کافی و همینطور دانشش را نداریم. یک ابزار فوقالعاده و به شدت کاربردی که در همهی بورسهای ما وجود دارد اما هنوز مردم ما با این ابزار آشنایی ندارند، صندوق های سرمایه گذاری مشترک است.
اگر از یک تحلیلگر بپرسند صندوق سرمایه گذاری مشترک یعنی چی؟ میگوید: کسانی که میخواهند در یک بازار پرریسک بدون دغدغه سرمایهگذاری کنند، میتوانند از این صندوقها نهایت استفاده را ببرند. این روش سرمایه گذاری توسط همهی فعالان بورسی، سازمان بورس، تحلیلگران و حرفهایها پیشنهاد میشود. این صندوقها تحت نظر سازمان بورس بوده و دارای ناظر و حسابرس میباشند؛ تا به حال سابقه نداشته این صندوق ها نتوانند پول مردم را پس بدهند و یا مشکلی برایشان پیش آمده باشد.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک که انواع مختلفی دارد، پول افراد حقیقی و حقوقی جمع میشود و با مدیریت حرفهایترین افراد بازار سرمایه که از فیلترهای بخصوصی عبور میکنند و مدارک حرفهای مشخصی از سازمان بورس دارند و دارای سواد مالی بالایی هستند اداره میشود.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک ما کارمزد پایینی پرداخت میکنیم؛ به عنوان مثال شما اگر بخواهید پولتان را دست یک حرفهای بازار بسپارید در حالی که هیچ تعهدی ازطرف مقابل ندارید، به طور معمول 20% از سودتان را باید در اختیار این عزیزان قرار دهید، در حالی که این صندوقها گاهاً حتی یک دهم هزینهی سبدگردانی هم برای شما نخواهند داشت.
این صندوق ها نقدشوندگی عالی دارند حتی خیلی از این صندوقها تضمین نقدشوندگی هم فراهم میکنند.
مزیت دیگر این صندوقها این است که چون پول زیادی دارند میتوانند سرمایهگذاریهایی کنند و در تنظیم تعداد سهام میتوانند نهایت مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک را داشته باشند که شاید ما با پول کم خود نمیتوانیم خیلی از این کارها را انجام بدهیم.
مزیت دیگری که دارند، این صندوقها به طور کامل استراتژیها و برنامه های خودشان را در سایتهای خود بیان میکنند و دست ما را برای پولی که داریم، مثلا، پسانداز بازنشستگی ، وام و … باز میگذارند تا متناسب با آن ریسک کنیم.
مزیت دیگر این صندوقها، کمکهای سازمان بورس میباشد، به عنوان مثال این صندوقها معمولا نصف کارمزد معاملات عادی را پرداخت میکنند و بخشی از عرضههای اولیه به این صندوقها اختصاص پیدا میکند که سود مناسبی را در پی خواهند داشت.( حتما در جریان هستید که چقدر سر عرضه های اولیه دعوا هست).
انواع صندوق های سرمایه گذاری شامل این موارد می شوند :
صندوق قابل معامله در بورس (ETF) :
این صندوقها مانند صندوقهای معمولی هستند ولی مانند یک سهم در بازار سرمایه معامله و قیمتآن در نتیجه عرضه و تقاضا مشخص میشود. در واقع بر خلاف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک که فقط در پایان روز و پس از محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV) می توان آن‌ها را خرید و فروش نمود، این صندوق ها را می‌توان مانند سهام در طول روز معامله کرد.
صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت :
این نوع صندوقها حداقل 90% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایهگذاری می‌نمایند. باقیمانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف 10%) در بورس سرمایهگذاری میشود.یک صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت مناسب برای افرادی است که ریسک پذیری پایینی دارند. چرا که بیشتر سرمایه آن در دارایی های با درآمد ثابت سرمایهگذاری شده است.
صندوق سرمایهگذاری نیکوکاری :
یکی از انواع صندوقهای سرمایهگذاری، صندوق سرمایهگذاری نیکوکاری میباشد. این صندوقها با هدف استفاده از منابع مالی در راستای اهداف انسان دوستانه صورت می‌پذیرد. از این طریق می‌توان با ایجاد یک جریان نقدینگی مداوم به پیشبرد اهداف نیکوکارانه دست یافت.
صندوق سرمایهگذاری در سهام :
این نوع از صندوق ها حداقل 70% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایهگذاری می کنند. 30 % باقیمانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی و یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایهگذاری می شود. این کار باعث میشود که ریسک این نوع صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایهگذاری می شود، در نتیجه این نوع از صندوقها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوق ها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایهگذاری در بورس را دارند، اما فرصت و یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایهگذاری در این نوع صندوقها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفهای و آشنا به مسائل مالی و سرمایهگذاری، در بورس سرمایهگذاری می شود. اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه‌گذاران کنند. مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوق ها نسبت به صندوق های با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست.
صندوق سرمایه گذاری مختلط :
این نوع از صندوقها حداکثر 60% از دارایی خود را در سهام سرمایهگذاری میکنند. حداقل 40% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده های بانکی سرمایهگذاری میشود. که این درصد بین اوراق و سهام قابل تغییر میباشد. به صورت کلی می‌توان گفت این نوع از صندوق های سرمایهگذاری از منظر سطح ریسک بین دو نوع صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایهگذاری در سهام قرار می‌گیرند.
صندوق سرمایهگذاری تنها در اوراق بهادار :
این نوع از صندوقها حداکثر 60 % از دارایی‌های خود در گواهی سپرده و سپرده‌های بانکی سرمایهگذاری می‌نمایند و باقیمانده وجوه خود را در انواع اوراق بهادار دارای مجوز انتشار از سازمان بورس، منتشره از طرف یک ناشر و یا تضمین شده توسط یک ضامن سرمایهگذاری می‌نمایند. ریسک و بازدهی این صندوقها نیز همانند صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق بهادار میباشد.
صندوق سرمایهگذاری جسورانه (VC FUND):
سرمایهگذاری جسورانه (Venture Capital) یک مدل سرمایهگذاری برای راه‌اندازی کسب و کارهای نوپا و شرکت‌های کوچک با پتانسیل رشد بلندمدت است، در واقع این نوع سرمایهگذاری منبع بسیار مهمی برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارهایی است که کوچک‌تر از آن هستند که بتوان دسترسی مناسب به بازار سرمایه یا بانک‌ها داشته باشند و عمدتا از ریسک بالا و به‌تبع بازدهی مورد انتظار بالایی برای سرمایه‌گذار برخوردارند.
صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه در واقع صندوقهای سرمایهگذاری هستند که پول سرمایه‌گذارانی که به دنبال داشتن سهام در کسب و کارهای نوپا (استارت آپ‌ها) و کسب و کارهای کوچک و متوسط هستند و پتانسیل رشد بالایی دارند را با ایجاد پرتفوی مدیریت می کنند. این نوع از سرمایهگذاری ها سرمایهگذاری هایی با بازده و ریسک بالا محسوب می شوند.
صندوق سرمایهگذاری پروژه :
صندوق سرمایهگذاری پروژه ابزاری برای تأمین مالی از طریق سرمایه یا حقوق صاحبان سهام (Equity) است که با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس شده و به جمع‌آوری سرمایه از عموم و تخصیص آن به سرمایهگذاری در ساخت و تکمیل پروژه معین اشاره شده در امیدنامه و طرح توجیهی صندوق، می‌پردازد. در این نوع صندوقها سرمایه‌گذاران مستقیماً در منافع حاصل از اجرای پروژه سهیم می‌شوند. هر صندوق پروژه مختص یک پروژه بوده و موضوع صندوق ساخت و تکمیل پروژه و سپس پایان یافتن فعالیت صندوق و تقسیم عواید حاصل از اجرای پروژه با توجه به ساختار پیش‌بینی شده در طرح توجیهی صندوق است.
صندوق سرمایهگذاری در اوراق بهادار مبتنی بر طلا :
صندوق سرمایه گذاری طلا (Gold Funds) نیز یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس است که در بسیاری از کشورهای دنیا وجود دارد. هدف از تشکیل و راه اندازی صندوق های سرمایه گذاری طلا تشکیل یک پرتفوی از دارایی های مبتنی بر طلا است. بسته به اینکه موسسان این صندوق روی کدام یک از انواع دارایی های مرتبط با طلا سرمایهگذاری کرده باشند، بازده این صندوق ها و ارزش اوراق این صندوق ها متغیر است.
چگونه از این صندوق ها سود میبریم؟
با فروش این صندوقها در سایت آن صندوق و یا از طریق سود سالیانهای که شرکتها پرداخت میکنند. صندوقها دقیقاً مثل سهام میباشند، یعنی اگر زمانی پول نیاز داشتید بر خلاف بازار املاک نیاز به فروش کل دارایی نیست بلکه میتوانید مثلاً 10% واحدهای صندوق را بفروشید. بعضی از صندوقها به صورت دورهای مثلاً 6 ماه و 3 ماه سود اختصاص میدهند که معمولاً از سود بانکی بالاتر است.
نحوه ی خرید چگونه است؟
کافیست به سایت هر یک از این صندوقها مراجعه کنیم، در آن سایتها امکان خرید به صورت آنلاین وجود دارد یا به صورت انتقال پول به حساب آن صندوقها در بانک. صندوقها یک مقدار اولیه برای خرید دارند که در سایت هر یک به صورت کامل شرح داده شده است. به عنوان مثال صندوق (الف) دارای حداقل واحد خرید، 10 واحد میباشد و هر واحد 100 هزار تومان است، پس باید حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در این صندوق که 1 میلیون تومان است، تامین کنیم. برای خرید واحدهای این صندوقها نیاز به احراز هویت است که اکثراً با سامانه سجام(که در هنگام گرفتن کد بورسی با آن سروکار داریم) هماهنگ میباشد و فقط انجام اموری مثل اسکن مدارک و وارد کردن اطلاعات شخصی نیاز است. کل هزینهی پرداختی به این صندوقها معمولاً 2% سود است که اگر ما در بورس از سبدگردانهای آزاد استفاده کنیم تا 25% سود هم نیاز به پرداخت هزینه است.
شرایط فروش چگونه است؟
برای فروش، این صندوقها معمولاً یک بازه زمانی مجاز دارند یعنی مثلاً ما بعد از 3 ماه میتوانیم اقدام به فروش کنیم و اگر بخواهیم زودتر بفروشیم یک جریمه شامل میشود که بر اساس تعداد روز گذشته از فروش تعیین شده و به شرح زیر است:
| تعداد روز گذشته | 7 تا 15 روز | 15 تا 30 روز | 30 تا 60 روز | 60 تا 90 روز |
| میزان جریمه | 4% | 3% | 2% | 1% |
که از اصل و فرع پول ما به عنوان جریمه کسر میشود؛ در شرایط خوب بازار ما در روز اول خرید این صندوق ها 3% سود را به دست میآوریم. حتی اگر بازار خوب هم نباشد، هزینهی جریمه از سود پول ما خواهد بود و ما متضرر نخواهیم شد.
