آکومولاتور ها ممکن است بر اثر افزایش فشار بیش از حد و نوسانات فشار آسیب ببینند، که از شایع ترین دلایل خرابی آن‌ها محسوب می‌شود. هر آکومولاتور برای کار در یک بازه‌ی مشخص فشار طراحی شده است. اگر فشار سیستم به‌طور مداوم از این محدوده فراتر رود یا نوسانات شدید و مکرری داشته باشد، می‌تواند موجب فشار بیش از حد به تیوب یا دیافراگم داخلی شده و در نهایت باعث پارگی آن گردد. حتی اجزای فلزی مانند پیستون که در آکومولاتور های پیستونی مورد استفاده قرار می گیرند نیز در صورت قرار گرفتن در چرخه‌های فشار بالا به‌طور مداوم، ممکن است دچار خستگی شده و ترک بردارند یا تغییر شکل دهند. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از شیرهای اطمینان و تنظیم صحیح سیستم بسیار ضروری است.
یکی دیگر از عوامل مهم آسیب به آکومولاتور ها، آلودگی سیال است. سیستم‌های هیدرولیکی ممکن است آلاینده‌هایی مانند گرد و غبار، آب یا ذرات خارجی دیگر را جمع‌آوری کنند که کیفیت سیال هیدرولیک را کاهش می‌دهد. این آلودگی نه تنها عملکرد کلی سیستم را مختل می‌کند، بلکه باعث سایش اجزای داخلی آکومولاتور نیز می‌شود. ذرات ساینده می‌توانند به سطوح داخلی و آب‌بندی‌ها آسیب زده یا آن‌ها را دچار خوردگی کنند، در حالی که وجود آب به‌ویژه در ترکیب با مواد ناسازگار می‌تواند باعث زنگ‌زدگی شود. نگهداری منظم و استفاده از فیلترهای باکیفیت بالا می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
مرکز تعمیر و سرویس آکومولاتور در ایران
در نهایت، تنش حرارتی و نصب نادرست می‌تواند منجر به آسیب‌های بلندمدت شود. آکومولاتور‌ها اغلب در محیط هایی با دمای متغیر کار می‌کنند و اگر برای این شرایط طراحی نشده باشند، مواد سازنده آن‌ها منبسط و منقبض می‌شوند که به مرور زمان موجب تضعیف آب‌بندی‌ها و ساختار کلی آن می‌گردد. شارژ نادرست با نیتروژن، نصب در موقعیت‌های نامناسب یا یکپارچه‌سازی ضعیف در سیستم نیز می‌تواند عملکرد دستگاه را کاهش دهد. برای مثال، شارژ با اکسیژن به جای نیتروژن می‌تواند خطر انفجار داشته باشد، و نصب به شکلی که حباب‌های هوا در داخل آن جمع شود، بازدهی را کاهش داده و آسیب داخلی ایجاد می‌کند. رعایت دقیق دستورالعمل های سازنده برای جلوگیری از این مشکلات بسیار حیاتی است.
چه نوع از آکومولاتور قابل تعمیر است؟
فرایند تعمیر آکومولاتور (ذخیره‌کننده هیدرولیکی) بسته به نوع آکومولاتور متفاوت است، اما در کل می‌توان گفت که این فرایند بیشتر در مورد آکومولاتورهای بلادری (Bladder) و پیستونی (Piston) کاربرد دارد. در واقع تنها آکومولاتور های دیافراگمی هستند که به سبب جوش بخش دیافراگم در قسمت میانی بدنه فلزی عملا امکان تعویض دیافراگم وجود نداشته و در صورت ایجاد پارگی در دیافراگم اغلب بصورت کامل تعویض می شوند. در ادامه، نحوه تعمیر هر نوع را به طور خلاصه توضیح می‌دهم:
1. آکومولاتور بلادری یا تیوبی (Bladder Accumulator):
مراحل تعمیر:
- ابتدا سیستم از فشار تخلیه می‌شود و آکومولاتور جدا می‌شود.
- نیتروژن از قسمت گاز تخلیه می‌شود.
- بدنه آکومولاتور باز شده و کیسه (بلادر) از داخل بیرون کشیده می‌شود.
- اگر بلادِر سوراخ یا فرسوده باشد، تعویض می‌شود.
- اجزای آب‌بندی (اورینگ‌ها و واشرها) نیز بررسی و در صورت نیاز تعویض می‌شوند.
- بلادر جدید داخل بدنه قرار داده شده و دوباره مونتاژ می‌شود.
- با نیتروژن خالص (نه اکسیژن!) طبق فشار از پیش تعیین‌شده شارژ می‌شود.
2. آکومولاتور پیستونی (Piston Accumulator):
مراحل تعمیر:
- تخلیه فشار از هر دو طرف سیال و گاز.
- بررسی عملکرد پیستون و سیل‌ها (seals) که اگر نشتی یا خوردگی داشته باشند، باید تعویض شوند.
- در صورت گیر کردن پیستون یا وجود خوردگی داخل سیلندر، سیلندر ممکن است نیاز به تراشکاری یا تعویض داشته باشد.
- پس از سرویس کامل، مجدداً با گاز شارژ شده و وارد مدار می‌شود.
نکات مهم:
- شارژ آکومولاتور باید فقط با نیتروژن خشک و بی‌اثر انجام شود.
- استفاده از تجهیزات ایمنی مانند عینک، دستکش و گیج فشار دقیق ضروری است.
- در صورتی که بدنه اصلی ترک خورده یا دچار خوردگی شدید باشد، بهتر است به‌جای تعمیر، آکومولاتور تعویض شود.
- همیشه به دستورالعمل سازنده و استانداردهای ایمنی توجه شود.
نشانه های ایجاد سوراخ در تیوب آکومولاتور چیست؟
نشانه‌های ایجاد سوراخ یا آسیب در تیوب (بلادر) آکومولاتور هیدرولیکی معمولاً به‌صورت علائم فنی و عملکردی ظاهر می‌شوند که اگر به‌موقع تشخیص داده شوند، می‌توان از خرابی‌های بزرگ‌تر و هزینه‌بر جلوگیری کرد. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌ها به قرار زیر می باشد:
1. افت ناگهانی یا مکرر فشار سیستم:
وقتی تیوب سوراخ می‌شود، گاز فشرده (نیتروژن) به داخل مدار سیال نشت می‌کند یا بالعکس، سیال وارد قسمت گاز می‌شود. این باعث می‌شود آکومولاتور نتواند فشار را به‌درستی تنظیم یا ذخیره کند، که نتیجه‌اش افت ناگهانی یا غیرعادی فشار در سیستم است.
2. وجود حباب یا کف در روغن هیدرولیک:
اگر گاز نیتروژن از طریق سوراخ تیوب وارد روغن شود، ممکن است در مخزن یا مدار شاهد کف کردن یا حباب زدن سیال باشید. این حالت باعث اختلال در روانکاری، افزایش حرارت و احتمال کاویتاسیون می‌شود.
3. نوسانات شدید یا عملکرد نامنظم جک‌ها و سیلندرها:
با کاهش توانایی آکومولاتور در جذب شوک یا تثبیت فشار، جک‌ها، شیرها یا عملگرها ممکن است به‌صورت پرتکان، کند یا بی‌ثبات عمل کنند. این می‌تواند عملکرد کل سیستم را تحت تأثیر قرار دهد.
4. تغییر فشار گاز هنگام بررسی با گیج شارژ:
اگر هنگام بررسی فشار گاز (Pre-Charge) با استفاده از کیت شارژ نیتروژن، فشار گاز کمتر از حد معمول باشد یا در فواصل کوتاه به‌سرعت افت کند، احتمال نشت گاز از تیوب بالا است. مخصوصاً اگر سیستم نشتی خارجی ندارد اما فشار داخلی پایین می‌رود.
5. روغنی شدن یا وجود مایع در بخش گاز آکومولاتور:
در برخی مدل‌ها، می‌توان با باز کردن ولو سمت گاز بررسی کرد که آیا سیال هیدرولیک به آن سمت نشت کرده است یا نه. اگر در قسمت گاز، روغن مشاهده شود، احتمال آسیب در تیوب قطعی است.
عدم تعویض تیوب در آکومولاتور های تیوبی چه نتایجی دارد؟
عدم تعویض تیوب (Bladder یا دیافراگم داخلی) در آکومولاتورهای تیوبی یا بلادری می‌تواند نتایج بسیار جدی و پرهزینه‌ای به همراه داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین پیامدهای این سهل‌انگاری اشاره می‌کنم:
1. از دست رفتن عملکرد آکومولاتور:
اگر تیوب دچار پارگی، ترک یا نشت شود و تعویض نگردد، آکومولاتور دیگر نمی‌تواند نقش اصلی خود یعنی ذخیره انرژی، جذب شوک یا حفظ فشار را ایفا کند. در نتیجه، سیستم هیدرولیک دچار نوسان فشار، عملکرد ضعیف یا حتی توقف ناگهانی خواهد شد.
2. نفوذ گاز به سیستم هیدرولیک:
در صورتی که تیوب سوراخ شود، نیتروژن فشرده ممکن است وارد مدار هیدرولیک شود. این نفوذ گاز باعث:
- کف کردن سیال هیدرولیک
- کاهش راندمان پمپ‌ها و شیرها
- ایجاد کاویتاسیون و آسیب به اجزای حساس سیستم
می‌شود، که می‌تواند هزینه‌های زیادی بابت تعمیر و تعویض قطعات به دنبال داشته باشد.
3. افزایش احتمال خرابی‌های پی‌درپی:
تیوب فرسوده یا خراب‌شده، حتی اگر کاملاً پاره هم نشده باشد، معمولاً خاصیت کشسانی و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. این باعث می‌شود فشار گاز به درستی جذب نشود، در نتیجه، آکومولاتور به صورت دائم تحت فشار بیش از حد یا نامنظم قرار می‌گیرد، و این باعث خرابی سریع‌تر اجزای دیگر مانند آب‌بندها، بدنه فلزی، شیرهای کنترل و حتی پمپ می‌شود.
