حذف صفر از پول ملی، موضوعی است که طی دهه‌های گذشته بارها در ایران مطرح شده اما همواره به دلایل مختلف به تعویق افتاده یا اجرا نشده است. اکنون با تصویب لایحه حذف چهار صفر و وعده مسئولان بانک مرکزی برای اجرایی شدن آن در سال جاری، این موضوع دوباره به کانون توجه رسانه‌ها و کارشناسان تبدیل شده است.
هدف این طرح تسهیل مبادلات مالی، ساده‌سازی محاسبات حسابداری و کاهش پیچیدگی‌های پولی عنوان شده، اما کارشناسان اقتصادی نسبت به زمان و اثربخشی آن تردیدهای جدی دارند و معتقدند که بدون اصلاحات اساسی در ساختار اقتصادی کشور، این اقدام تنها نمایشی بی‌ثمر خواهد بود.
شرایط اقتصادی؛ آیا زمان مناسبی است؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای اجرای موفق این سیاست، وضعیت تورم و ناترازی‌های اقتصادی است. وحید شقاقی، کارشناس اقتصاد کلان، در گفت‌وگو ببیان کرد: «فعلاً زمینه کافی برای حذف صفرها وجود ندارد چرا که افق روشنی برای مهار تورم دیده نمی‌شود و ناترازی‌های اقتصاد کلان پابرجاست.»
وی افزود: «اجرای این سیاست در شرایط کنونی نه تنها اثربخش نخواهد بود بلکه ممکن است انتظارات تورمی را تشدید کرده و بار تورمی جزئی به بازار تحمیل کند.»
این کارشناس تاکید کرد تجربه کشورهای موفق در حذف صفر نشان می‌دهد که ابتدا باید تورم مهار شده و ثبات اقتصادی ایجاد شود؛ در غیر این صورت اجرای این سیاست می‌تواند تبعات منفی به همراه داشته باشد.
فیاضی: از نظر علمی ثابت نشده؛ در شرایط تورمی بی‌فایده است
محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، نیز حذف چهار صفر را «نمایشی و بی‌ثمر» توصیف کرد و گفت: «از نظر علمی ثابت نشده که حذف صفر بتواند به کنترل تورم کمک کند. این سیاست در شرایط تورم بالای ۳۰ درصد بی‌فایده است و باید زمانی اجرا شود که تورم تک‌رقمی باشد.»
فیاضی افزود: «چنین طرحی تنها هزینه‌های اضافی به نظام پولی تحمیل می‌کند که ممکن است منجر به افزایش تورم شود. در شرایطی که تورم‌های ۴۰ تا ۵۰ درصدی همچنان ادامه داشته باشد، ارزش پول ملی به سرعت کاهش خواهد یافت و چرخه تورمی دوباره تکرار می‌شود.»
او به تجربه کشورهای موفق در این زمینه مانند آلمان غربی و ترکیه اشاره کرد و تاکید کرد که این کشورها ابتدا توانستند تورم را مهار کنند و سپس حذف صفر را اجرا کردند.
طهماسب مظاهری؛ حداقل شش صفر حذف شود
طهماسب مظاهری، رئیس اسبق بانک مرکزی، در مصاحبه‌ای اظهار داشت حذف چهار صفر در شرایط تورم بالا کارایی لازم را ندارد و اگر دولت قصد اصلاح جدی اقتصاد را دارد، باید حداقل شش صفر حذف کند.
او افزود: «اصلاح پولی زمانی موثر است که تورم مهار شده و ارزش پول ملی با اقتصادهای بین‌المللی متناسب باشد.»
مظاهری همچنین تاکید کرد که حذف صفرها الزاماً به معنای تغییر نام پول ملی نیست، اما استفاده از نامی که در میان مردم رواج دارد، مانند تومان، می‌تواند همراهی بیشتر ایجاد کند.وی مشکلاتی مانند ناترازی بانک‌ها، تسهیلات تکلیفی و کسری بودجه را از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد کشور خواند و گفت دولت و مجلس باید انرژی و منابع کارشناسی خود را روی حل این مسائل متمرکز کنند.
حاتمی یزد: این طرح باعث پرت شدن حواس مردم می شود
احمد حاتمی یزد، کارشناس بانکی، حذف چهار صفر را اقدامی نمایشی و فاقد تاثیر بر کاهش تورم و اشتغال دانست و تاکید کرد که کنترل نقدینگی و اصلاح ساختار بانکی باید اولویت سیاستگذاران باشد.او به هزینه‌های سنگین چاپ اسکناس‌های جدید، تغییر نرم‌افزارهای حسابداری و پیچیدگی‌های نظارت بر قیمت‌ها اشاره کرد و گفت: «این طرح بیشتر باعث پرت شدن حواس مردم از مسائل اصلی اقتصادی می‌شود.»
بغزیان: حذف ۴ صفر مُسکن روانی است
البرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در شرایط کنونی حذف صفرها را اقدامی غیرضروری و بیشتر به عنوان یک مسکن روانی توصیف کرد. او بیان کرد: «این اقدام مشابه سنگ‌فرش کردن پیاده‌رو در پایان یک پروژه عمرانی است، در حالی که هنوز اصلاحات اساسی اقتصادی انجام نشده است.» بغزیان به مشکلات ساختاری نظیر کسری بودجه، افزایش نقدینگی، تحریم‌ها و ضعف سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرد و تأکید کرد که ابتدا باید این چالش‌ها حل شوند. او همچنین به تجربیات ترکیه و ونزوئلا اشاره کرد و گفت که حذف صفرها در آن کشورها زمانی انجام شد که اقتصادشان تثبیت شده بود.
ندری: دولت به رفع فیلترینگ بپردازد نه حذف ۴ صفر
کامران ندری، اقتصاددان، حذف چهار صفر را اقدامی صرفاً برای ساده‌سازی حسابداری می‌داند و تأکید می‌کند که مشکلات اساسی مانند ناترازی بانک‌ها، فساد و ناکارآمدی دستگاه‌های اجرایی باید در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد. او همچنین می‌گوید: «مسائلی مانند فیلترینگ و تصمیم‌گیری درباره FATF اهمیت بیشتری دارند و این اقدام تأثیری بر کنترل تورم ندارد.» ندری هشدار می‌دهد که تا زمانی که تورم مهار نشود، احتمال تکرار چرخه حذف صفرها وجود دارد و تأکید می‌کند که مسئله اصلی اقتصاد ایران کاهش ارزش ریال است، نه تعداد صفرهای آن.
بنابراین؛ با وجود تصویب لایحه حذف چهار صفر از پول ملی و حمایت برخی مسئولان از اجرای آن، کارشناسان اقتصادی اکثراً بر این باورند که اجرای این طرح در شرایط فعلی اقتصاد ایران نه تنها کمکی به کنترل تورم نمی‌کند بلکه می‌تواند پیامدهای منفی و هزینه‌های اضافی برای کشور به همراه داشته باشد.
مشکل اصلی اقتصاد ایران در تورم بالا، ناترازی سیستم بانکی، کسری بودجه و ناکارآمدی سیاست‌های کلان اقتصادی نهفته است و تا زمانی که این مشکلات حل نشوند، حذف صفرها تنها به سردرگمی‌های موقتی و افزایش هزینه‌های چاپ و نرم‌افزاری منجر خواهد شد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که اصلاحات ساختاری، مهار نقدینگی و ایجاد ثبات اقتصادی باید در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد و پس از آن، اقداماتی مانند حذف صفر از پول ملی می‌تواند به عنوان مرحله نهایی در جهت تسهیل مبادلات مالی و حسابداری مطرح شود.در نهایت انتظار می‌رود که تصمیم‌گیرندگان اقتصادی کشور با دیدی واقع‌بینانه و کارشناسانه به مسائل پولی و مالی بنگرند و از طرح‌های نمایشی که صرفاً جنبه ظاهری دارند، پرهیز کنند.
حذف صفر از پول ملی، موضوعی است که طی دهه‌های گذشته بارها در ایران مطرح شده اما همواره به دلایل مختلف به تعویق افتاده یا اجرا نشده است. اکنون با تصویب لایحه حذف چهار صفر و وعده مسئولان بانک مرکزی برای اجرایی شدن آن در سال جاری، این موضوع دوباره به کانون توجه رسانه‌ها و کارشناسان تبدیل شده است.
هدف این طرح تسهیل مبادلات مالی، ساده‌سازی محاسبات حسابداری و کاهش پیچیدگی‌های پولی عنوان شده، اما کارشناسان اقتصادی نسبت به زمان و اثربخشی آن تردیدهای جدی دارند و معتقدند که بدون اصلاحات اساسی در ساختار اقتصادی کشور، این اقدام تنها نمایشی بی‌ثمر خواهد بود.
شرایط اقتصادی؛ آیا زمان مناسبی است؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای اجرای موفق این سیاست، وضعیت تورم و ناترازی‌های اقتصادی است. وحید شقاقی، کارشناس اقتصاد کلان، در گفت‌وگو ببیان کرد: «فعلاً زمینه کافی برای حذف صفرها وجود ندارد چرا که افق روشنی برای مهار تورم دیده نمی‌شود و ناترازی‌های اقتصاد کلان پابرجاست.»
وی افزود: «اجرای این سیاست در شرایط کنونی نه تنها اثربخش نخواهد بود بلکه ممکن است انتظارات تورمی را تشدید کرده و بار تورمی جزئی به بازار تحمیل کند.»
این کارشناس تاکید کرد تجربه کشورهای موفق در حذف صفر نشان می‌دهد که ابتدا باید تورم مهار شده و ثبات اقتصادی ایجاد شود؛ در غیر این صورت اجرای این سیاست می‌تواند تبعات منفی به همراه داشته باشد.
فیاضی: از نظر علمی ثابت نشده؛ در شرایط تورمی بی‌فایده است
محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، نیز حذف چهار صفر را «نمایشی و بی‌ثمر» توصیف کرد و گفت: «از نظر علمی ثابت نشده که حذف صفر بتواند به کنترل تورم کمک کند. این سیاست در شرایط تورم بالای ۳۰ درصد بی‌فایده است و باید زمانی اجرا شود که تورم تک‌رقمی باشد.»
فیاضی افزود: «چنین طرحی تنها هزینه‌های اضافی به نظام پولی تحمیل می‌کند که ممکن است منجر به افزایش تورم شود. در شرایطی که تورم‌های ۴۰ تا ۵۰ درصدی همچنان ادامه داشته باشد، ارزش پول ملی به سرعت کاهش خواهد یافت و چرخه تورمی دوباره تکرار می‌شود.»
او به تجربه کشورهای موفق در این زمینه مانند آلمان غربی و ترکیه اشاره کرد و تاکید کرد که این کشورها ابتدا توانستند تورم را مهار کنند و سپس حذف صفر را اجرا کردند.
طهماسب مظاهری؛ حداقل شش صفر حذف شود
طهماسب مظاهری، رئیس اسبق بانک مرکزی، در مصاحبه‌ای اظهار داشت حذف چهار صفر در شرایط تورم بالا کارایی لازم را ندارد و اگر دولت قصد اصلاح جدی اقتصاد را دارد، باید حداقل شش صفر حذف کند.
او افزود: «اصلاح پولی زمانی موثر است که تورم مهار شده و ارزش پول ملی با اقتصادهای بین‌المللی متناسب باشد.»
مظاهری همچنین تاکید کرد که حذف صفرها الزاماً به معنای تغییر نام پول ملی نیست، اما استفاده از نامی که در میان مردم رواج دارد، مانند تومان، می‌تواند همراهی بیشتر ایجاد کند.وی مشکلاتی مانند ناترازی بانک‌ها، تسهیلات تکلیفی و کسری بودجه را از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد کشور خواند و گفت دولت و مجلس باید انرژی و منابع کارشناسی خود را روی حل این مسائل متمرکز کنند.
حاتمی یزد: این طرح باعث پرت شدن حواس مردم می شود
احمد حاتمی یزد، کارشناس بانکی، حذف چهار صفر را اقدامی نمایشی و فاقد تاثیر بر کاهش تورم و اشتغال دانست و تاکید کرد که کنترل نقدینگی و اصلاح ساختار بانکی باید اولویت سیاستگذاران باشد.او به هزینه‌های سنگین چاپ اسکناس‌های جدید، تغییر نرم‌افزارهای حسابداری و پیچیدگی‌های نظارت بر قیمت‌ها اشاره کرد و گفت: «این طرح بیشتر باعث پرت شدن حواس مردم از مسائل اصلی اقتصادی می‌شود.»
بغزیان: حذف ۴ صفر مُسکن روانی است
البرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در شرایط کنونی حذف صفرها را اقدامی غیرضروری و بیشتر به عنوان یک مسکن روانی توصیف کرد. او بیان کرد: «این اقدام مشابه سنگ‌فرش کردن پیاده‌رو در پایان یک پروژه عمرانی است، در حالی که هنوز اصلاحات اساسی اقتصادی انجام نشده است.» بغزیان به مشکلات ساختاری نظیر کسری بودجه، افزایش نقدینگی، تحریم‌ها و ضعف سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرد و تأکید کرد که ابتدا باید این چالش‌ها حل شوند. او همچنین به تجربیات ترکیه و ونزوئلا اشاره کرد و گفت که حذف صفرها در آن کشورها زمانی انجام شد که اقتصادشان تثبیت شده بود.
ندری: دولت به رفع فیلترینگ بپردازد نه حذف ۴ صفر
کامران ندری، اقتصاددان، حذف چهار صفر را اقدامی صرفاً برای ساده‌سازی حسابداری می‌داند و تأکید می‌کند که مشکلات اساسی مانند ناترازی بانک‌ها، فساد و ناکارآمدی دستگاه‌های اجرایی باید در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد. او همچنین می‌گوید: «مسائلی مانند فیلترینگ و تصمیم‌گیری درباره FATF اهمیت بیشتری دارند و این اقدام تأثیری بر کنترل تورم ندارد.» ندری هشدار می‌دهد که تا زمانی که تورم مهار نشود، احتمال تکرار چرخه حذف صفرها وجود دارد و تأکید می‌کند که مسئله اصلی اقتصاد ایران کاهش ارزش ریال است، نه تعداد صفرهای آن.
بنابراین؛ با وجود تصویب لایحه حذف چهار صفر از پول ملی و حمایت برخی مسئولان از اجرای آن، کارشناسان اقتصادی اکثراً بر این باورند که اجرای این طرح در شرایط فعلی اقتصاد ایران نه تنها کمکی به کنترل تورم نمی‌کند بلکه می‌تواند پیامدهای منفی و هزینه‌های اضافی برای کشور به همراه داشته باشد.
مشکل اصلی اقتصاد ایران در تورم بالا، ناترازی سیستم بانکی، کسری بودجه و ناکارآمدی سیاست‌های کلان اقتصادی نهفته است و تا زمانی که این مشکلات حل نشوند، حذف صفرها تنها به سردرگمی‌های موقتی و افزایش هزینه‌های چاپ و نرم‌افزاری منجر خواهد شد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که اصلاحات ساختاری، مهار نقدینگی و ایجاد ثبات اقتصادی باید در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد و پس از آن، اقداماتی مانند حذف صفر از پول ملی می‌تواند به عنوان مرحله نهایی در جهت تسهیل مبادلات مالی و حسابداری مطرح شود.در نهایت انتظار می‌رود که تصمیم‌گیرندگان اقتصادی کشور با دیدی واقع‌بینانه و کارشناسانه به مسائل پولی و مالی بنگرند و از طرح‌های نمایشی که صرفاً جنبه ظاهری دارند، پرهیز کنند.
