چند سالی است که مسئولان صنعت آب هشدار می‌دهند تهران دیگر ظرفیت بارگذاری جمعیت جدید را ندارد. با این حال، وزارت راه و شهرداری‌ها همچنان مجوز ساخت‌وساز و حتی بلندمرتبه‌سازی را در نقاط مختلف «تهران آبی» صادر می‌کنند؛ منطقه‌ای که شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین است. اکنون، در شصت‌وهفتمین سال آبی کشور، دومین سال سخت خشکسالی رقم خورده و پنج سال گذشته نیز دوره‌های کم‌آبی پیاپی را پشت سر گذاشته‌ایم. فشار آب به پایین‌ترین حد رسیده و بسیاری از شهروندان بدون پمپ یا مخزن به‌سختی می‌توانند به آب شرب دسترسی پیدا کنند؛ تا جایی که مدیرعامل آبفا تأکید کرده است: «صرفه‌جویی دیگر یک انتخاب نیست، یک اجبار است.»
وضعیت نگران‌کننده سدهای پنج‌گانه تهران
بررسی ذخایر پنج سد اصلی نشان می‌دهد شرایط آبی پایتخت بحرانی است:
سد طالقان با وجود کاهش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی ذخایر، وضعیت نسبی بهتری دارد و امسال ۱۹۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره کرده، در حالی که این رقم سال گذشته ۲۹۳ میلیون مترمکعب بود.
سد امیرکبیر نسبت به پارسال یک‌سوم ذخایر خود را از دست داده و از ۱۳۹ میلیون مترمکعب به تنها ۴۲ میلیون مترمکعب رسیده است.
سد ماملو با هشدار وزیر نیرو مواجه شده، چراکه اکنون تنها ۲۱ درصد پرشدگی دارد و نسبت به ۴۱ میلیون مترمکعب سال گذشته، افتی ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
سد لار بیش از نیمی از ذخایر خود را از دست داده و از ۵۹ میلیون مترمکعب در سال گذشته به ۴۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
سد لتیان نیز اکنون ۲۹ میلیون مترمکعب ذخیره دارد که در مقایسه با ۴۶ میلیون مترمکعب پارسال، افتی نزدیک به نصف را نشان می‌دهد.
تراکم‌فروشی در سایه کم‌آبی
این بحران در حالی رخ می‌دهد که همچنان تراکم‌فروشی و صدور مجوزهای ساختمانی ادامه دارد. وزارت نیرو طرحی برای مهار این روند ارائه کرده، چرا که تأمین آب برای جمعیت رو به افزایش دیگر ممکن نیست. عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: تهران آبی فقط توان میزبانی از ۸ تا ۹ میلیون نفر را دارد، اما اکنون باید نیاز آبی حدود ۲۰ میلیون نفر را تأمین کند.
به گفته او، تمامی این جمعیت از منابع آبی مشترک استفاده می‌کنند، و کم‌آبی در یک نقطه، به سرعت سایر مناطق را نیز درگیر می‌کند. بنابراین، باید کل محدوده تهران آبی شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین در سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار گیرد.
رویکرد پیشنهادی: اثبات آب قبل از ساخت
بزرگ‌زاده تأکید کرد: راهکار وزارت نیرو، ممنوعیت مطلق ساخت‌وساز نیست، بلکه هدایت ساخت‌وسازها به سمت توسعه پایدار است. هر پروژه‌ای که نیاز به بارگذاری آبی دارد، باید ابتدا اثبات کند که منبع آب آن تأمین شده است.» این «اثبات آب» بر اساس شرایط هر استان متفاوت و بعضاً مبتنی بر منابع آب سطحی یا زیرزمینی قابل برداشت خواهد بود. او افزود: «هزینه این فرآیند تنها حدود ۲ درصد به هزینه ساخت اضافه می‌کند.
سخنگوی صنعت آب با اشاره به طرح‌های آمایش سرزمینی پیش و پس از انقلاب گفت: متأسفانه این طرح‌ها به‌طور کامل اجرا نشد. تجربه جهانی نشان می‌دهد در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک، شکل‌گیری کلان‌شهرها تنها زمانی پایدار است که در کنار دریا قرار داشته باشند.
اولویت با منابع آبی، نه درآمدزایی
بر اساس این گزارش، دستگاه‌های مسئول باید پیش از صدور مجوز ساخت، امکان تأمین آب را بررسی کنند. اگر آب کافی موجود نیست، باید سراغ راهکارهایی مانند بازچرخانی یا تولید آب رفت، نه آنکه با رویکرد درآمدی، بلندمرتبه‌سازی را پیش بگیرند. در غیر این صورت، مرزهای تاب‌آوری و ظرفیت محیط‌زیستی تهران آبی بیش از پیش فرو خواهد ریخت.
منبع:
مهر
پریا ابراهیمی
چند سالی است که مسئولان صنعت آب هشدار می‌دهند تهران دیگر ظرفیت بارگذاری جمعیت جدید را ندارد. با این حال، وزارت راه و شهرداری‌ها همچنان مجوز ساخت‌وساز و حتی بلندمرتبه‌سازی را در نقاط مختلف «تهران آبی» صادر می‌کنند؛ منطقه‌ای که شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین است. اکنون، در شصت‌وهفتمین سال آبی کشور، دومین سال سخت خشکسالی رقم خورده و پنج سال گذشته نیز دوره‌های کم‌آبی پیاپی را پشت سر گذاشته‌ایم. فشار آب به پایین‌ترین حد رسیده و بسیاری از شهروندان بدون پمپ یا مخزن به‌سختی می‌توانند به آب شرب دسترسی پیدا کنند؛ تا جایی که مدیرعامل آبفا تأکید کرده است: «صرفه‌جویی دیگر یک انتخاب نیست، یک اجبار است.»
وضعیت نگران‌کننده سدهای پنج‌گانه تهران
بررسی ذخایر پنج سد اصلی نشان می‌دهد شرایط آبی پایتخت بحرانی است:
سد طالقان با وجود کاهش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی ذخایر، وضعیت نسبی بهتری دارد و امسال ۱۹۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره کرده، در حالی که این رقم سال گذشته ۲۹۳ میلیون مترمکعب بود.
سد امیرکبیر نسبت به پارسال یک‌سوم ذخایر خود را از دست داده و از ۱۳۹ میلیون مترمکعب به تنها ۴۲ میلیون مترمکعب رسیده است.
سد ماملو با هشدار وزیر نیرو مواجه شده، چراکه اکنون تنها ۲۱ درصد پرشدگی دارد و نسبت به ۴۱ میلیون مترمکعب سال گذشته، افتی ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
سد لار بیش از نیمی از ذخایر خود را از دست داده و از ۵۹ میلیون مترمکعب در سال گذشته به ۴۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
سد لتیان نیز اکنون ۲۹ میلیون مترمکعب ذخیره دارد که در مقایسه با ۴۶ میلیون مترمکعب پارسال، افتی نزدیک به نصف را نشان می‌دهد.
تراکم‌فروشی در سایه کم‌آبی
این بحران در حالی رخ می‌دهد که همچنان تراکم‌فروشی و صدور مجوزهای ساختمانی ادامه دارد. وزارت نیرو طرحی برای مهار این روند ارائه کرده، چرا که تأمین آب برای جمعیت رو به افزایش دیگر ممکن نیست. عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: تهران آبی فقط توان میزبانی از ۸ تا ۹ میلیون نفر را دارد، اما اکنون باید نیاز آبی حدود ۲۰ میلیون نفر را تأمین کند.
به گفته او، تمامی این جمعیت از منابع آبی مشترک استفاده می‌کنند، و کم‌آبی در یک نقطه، به سرعت سایر مناطق را نیز درگیر می‌کند. بنابراین، باید کل محدوده تهران آبی شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین در سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار گیرد.
رویکرد پیشنهادی: اثبات آب قبل از ساخت
بزرگ‌زاده تأکید کرد: راهکار وزارت نیرو، ممنوعیت مطلق ساخت‌وساز نیست، بلکه هدایت ساخت‌وسازها به سمت توسعه پایدار است. هر پروژه‌ای که نیاز به بارگذاری آبی دارد، باید ابتدا اثبات کند که منبع آب آن تأمین شده است.» این «اثبات آب» بر اساس شرایط هر استان متفاوت و بعضاً مبتنی بر منابع آب سطحی یا زیرزمینی قابل برداشت خواهد بود. او افزود: «هزینه این فرآیند تنها حدود ۲ درصد به هزینه ساخت اضافه می‌کند.
سخنگوی صنعت آب با اشاره به طرح‌های آمایش سرزمینی پیش و پس از انقلاب گفت: متأسفانه این طرح‌ها به‌طور کامل اجرا نشد. تجربه جهانی نشان می‌دهد در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک، شکل‌گیری کلان‌شهرها تنها زمانی پایدار است که در کنار دریا قرار داشته باشند.
اولویت با منابع آبی، نه درآمدزایی
بر اساس این گزارش، دستگاه‌های مسئول باید پیش از صدور مجوز ساخت، امکان تأمین آب را بررسی کنند. اگر آب کافی موجود نیست، باید سراغ راهکارهایی مانند بازچرخانی یا تولید آب رفت، نه آنکه با رویکرد درآمدی، بلندمرتبه‌سازی را پیش بگیرند. در غیر این صورت، مرزهای تاب‌آوری و ظرفیت محیط‌زیستی تهران آبی بیش از پیش فرو خواهد ریخت.
منبع:
مهر
پریا ابراهیمی
