فهرست مطالب
- افزایش ناگهانی و شدید ولتاژ چیست؟ توضیحاتی راجع به انواع و دلایل ایجاد آن ارائه می‌شوند.
- صاعقه در چه مکان‌هایی برخورد داشته است و چه تاثیراتی روی زندگی انسان‌ها دارد؟
- یک مرور جامع بر دستگاه‌های حفاظت کننده در برابر افزایش ناگهانی ولتاژ
میله‌های صاعقه گیر ، صاعقه گیر یا میله‌های انتقال دهنده صاعقه، میله‌های فلزی هستند که روی ساختمان نصب می‌شوند تا از آن در برابر صاعقه حفاظت کنند. آنها از سازه‌ها یا پست‌های برق در برابر امواج سیار صاعقه حفاظت می‌کنند. عملکرد آنها به این صورت می باشد که ولتاژ غیرعادی و بالا را به سمت زمین منحرف می‌کنند. آنها از آلیاژ مس و برنج ساخته شده‌اند و رسانایی الکتریکی خوبی دارند. همچنین بخش قابل ملاحظه‌ای از زمین را پوشش می‌دهند (تا شعاع 60 متر). یک صاعقه گیر معمولاً از سه بخش تشکیل شده است:
بخش اول- میله‌ای که طول تقریبی آن 3 فوت، و قطرش 12-16 میلی متر است.
بخش دوم- گوی/ گیرنده‌ی شیاردار که اتصال به انتهای میله را تسهیل می‌کند.
بخش سوم- یک صفحه برنجی با روکش مس، که روی زمین پیچ می‌شود و میله به راحتی روی آن قرار می‌گیرد.
به منظور تضمین ایمنی ساختمان و افراد ، صاعقه گیر را روی ساختمان نصب کنید
حفاظت از ساختمان‌ها در برابر آثار مخرب ، اصلی‌ترین دلیل نصب صاعقه گیر ها محسوب می‌شود. صاعقه گیر ها یا میله‌های صاعقه گیر ولتاژ خیلی بالا را شناسایی می‌کنند، و جریان آن را از مسیری به زمین می‌فرستند. هرچند صاعقه گیر خطر اصابت صاعقه به ساختمان را کاهش نمی‌دهد، اما مسیر مستقیمی برای انتقال ولتاژ به زمین ایجاد می‌کند. بدین ترتیب از حریق، انفجار و نوسانات برقی ناشی از صاعقه جلوگیری می‌شود.
وقتی صاعقه به ارتفاع ساختمان می‌رسد، بهترین مسیری که در برابرش است از داخل صاعقه گیر است، و بدین ترتیب از داخل ساختمان عبور نمی‌کند. با این کار از وقوع حریق یا برق گرفتگی ساکنان جلوگیری می‌شود. صاعقه گیر ، جریان را از طریق سیمی به زمین انتقال می‌دهد. از صاعقه گیر ها با اسامی دیگری همچون محافظ هوایی، ترمینال‌های هوایی ، یا دستگاه‌های متوقف سازی صاعقه هم یاد می‌شود.
طراحی و ساخت صاعقه گیر ها طبق استانداردهای آزمایشگاه‌های UL (شرکت ارائه دهنده استانداردهای برقی) انجام می‌شوند. در هنگام انتخاب صاعقه گیر ها، باید به این استانداردها توجه کرد.
صاعقه گیر می‌تواند به صورت‌های زیر تهیه شود:
- یک میله‌ی ساده یا میله همراه با سیستم فعالسازی نوع دریافت کننده فلزی آن در بالای ساختمان نصب می‌شود. صاعقه گیر به وسیله یک یا چند رسانا زمین می‌شود (اکثراً از جنس نوارهای مسی هستند).
- با استفاده از نوارهای مستحکم، روی ساختمان مورد حفاظت نصب می‌شود. از آنها برای حفاظت از سازه‌ها/ نواحی خاصی استفاده می‌شود، برای مثال سکوی پرتاب موشک، سیستم‌های نظامی و حفاظت از خطوط فشارقوی هوایی.
- صاعقه گیر می‌تواند با قفس توری (قفس فارادی) ارائه شود. در این حالت، تعداد زیادی نوار یا رسانا، به صورت متقارن در جهت زمین کُل ساختمان را پوشش می‌دهند.
این نوع سیستم حفاظت مناسب ساختمان‌های پُرخطری است که از تجهیزات حساس ، از جمله اتاق‌های رایانه‌ای (سرورها) نگهداری می‌کنند.
نصب صاعقه گیر
نصب مطابق استانداردهای بین المللی پذیرفته شده در هر منطقه یا کشور انجام می‌شود. صاعقه گیر ها بخشی از سیستم حفاظت بیرونی هستند. آنها روی سقف ساختمان نصب می‌شوند و هرگونه صاعقه را قبل از برخورد به زمین مهار می‌کنند. در بخش‌های 1-4 استاندارد IEC 62305، دستورالعمل‌های نصب رساناها و میله‌های صاعقه گیر تعریف شده‌اند.
صاعقه گیر ها یکی از اجزای سیستم صاعقه گیر هستند. آنها باید به زمین وصل شوند تا عملکرد حفاظتی ایمن را تضمین کنند. شکل ظاهری آنها متفاوت است و ممکن است به صورت توخالی، صلب، نقطه‌ای، گرد، نوارهای مسطح یا رشته‌های قلم مو استفاده شوند. تمامی میله‌ها یک ویژگی مشترک دارند. آنها از جنس مواد رسانایی همچون مس و آلومینیوم ساخته شده‌اند. در اکثر موارد از مس و آلیاژهای آن استفاده می‌شود.
ملاحظات اساسی
انتخاب صاعقه گیر مناسب
- مراجعه به لیست صاعقه گیر های تأیید شده UL برای نصب در سیستم‌های صاعقه گیر حفاظتی هر کشور
- صاعقه گیر انتخابی باید توانایی خنثی سازی ولتاژ ناگهانی تا حداکثر 10 کیلوولت را داشته باشد
- مشورت با مهندسین و مجریان با تجربه سیستم های برقگیر در انتخاب مناسب
انتخاب تأمین کننده/ نصب کننده مناسب
- نصب میله‌های صاعقه گیر ، به عنوان بخشی از سیستم حفاظت از ساختمان در برابر صاعقه، باید توسط افراد متخصص و مجرب انجام شود. شرکت مهندسی نیرو ایستا از پرسنل مجرب و با تجربه در حوزه انتخاب و نصب سیستم های حفاظتی استفاده می‌کند.
فرایند نصب
صاعقه گیر ها در بالاترین ارتفاع ساختمان (روی بام ساختمان) نصب می‌شوند. آنها در چهار گوشه قرار می‌گیرند، و یک صاعقه گیر هم در حد فاصل بین دو گوشه مستقر می‌شود. کابل زمین بدون روکش با قطر 16 میلی متر به انتهای صاعقه گیر متصل می‌شود و سر دیگرش به ترمینال زمین تابلو برق اصلی طبقه همکف وصل می‌شود. مراحل نصب طبق دستورالعمل UNE به شرح زیر هستند:
- نوک صاعقه گیر باید حداقل دو متر بالاتر از ناحیه نصب شود تا از تجهیزات جانبی حفاظت کند (از جمله آنتن‌ها، برج‌های خنک کننده، بام‌ها و مخزن‌ها)
- بدنه تجهیزات صاعقه گیر باید به همان سیم زمینی که در مجاورت ورودی ساختمان قرار گرفته است متصل شود.
- حفاظت اولیه و ثانویه صاعقه گیر باید تا حد امکان به ورودی ساختمان نزدیک باشند. در صورت امکان باید آنها را روی صفحه زمین نصب کرد.
- هر میله صاعقه گیر باید به حداقل دو سیم رسانا در امتداد زمین وصل شود.
- آنتن‌ها (تلویزیون، رادیو و تلفن) باید به صورت مستقیم، از طریق صاعقه گیر یا شکاف جرقه‌ای ایزوله شده، و با استفاده از سیم رسانای مناسب به سیستم حفاظت از صاعقه وصل شوند.
- یک دستگاه صاعقه گیر باید از کابل کواکسیال حفاظت کند. روکش کابل باید به صفحه زمین در ورودی ساختمان وصل شود.
- قطعات فلزی که بالاتر از ارتفاع بام ساختمان هستند ، باید به صورت مستقیم به نزدیک‌ترین رسانای منتهی به زمین وصل شوند.
- مسیر رساناهای زمین باید حدالامکان مستقیم باشد. باید از حرکت رو به بالا و خمیدگی اجتناب کرد و ضمناً کوتاه‌ترین مسیر را انتخاب کرد.
- شعاع خمیدگی نباید کمتر از 20 سانتی متر باشد.
- رساناهای زمین باید ترجیحاً در نمای خارجی سازه نصب شوند، و بین آنها و لوله‌های گاز و سایر سیم کشی‌های برق فاصله باشد (در صورت امکان).
- سیستم زمین باید در قفس تثبیت کننده قرار بگیرد تا بازرسی‌های دوره‌ای روی آن انجام شوند.
- در صورت وجود قفس تثبیت کننده باید اتصال تست روی آن نصب شود. هدف از این کار جداسازی سیستم قطع زمین و فعال سازی سیستم اندازه گیری است. در غیاب قفس تثبیت کننده، رساناهای زمین در چنین وضعیتی قرار می‌گیرند.
- مقدار مقاومت اندازه گیری شده با سیستم‌های رایج، باید کمترین مقدار ممکن باشد (کمتر از 10 اهم). این مقاومت در سیستم قطع زمین اندازه گیری می‌شود. این سیستم نسبت به سایر قطعات رسانا ایزوله و عایق بندی می‌شود.
- تمام سیستم‌های زمین کننده (سیستم ارت) یک سازه‌ی مشخص، باید اتصال همبند داشته باشند.
توصیه می‌شود ماده معدنی کوئیباکسول به مسیر اضافه شود تا مقاومت خاک کمتر شود.
طبق دستورالعمل‌های ملی ساختمان‌ها، اپراتورهای برق باید حفاظت اولیه از صاعقه را فراهم کنند. صاعقه گیر ها حفاظت بیشتر از ساختمان را به ارمغان می‌آورند. برای حفاظت و ایمنی داخل ساختمان، تجهیزات حفاظتی ثانویه در داخل ساختمان یا روی آنتن‌های بیرونی نصب می‌شوند
وقتی تصمیم می‌گیرید صاعقه گیر را روی ساختمان نصب کنید، مهم است که محصول با کیفیتی را انتخاب کنید. انتخاب محصولات با کیفیت در اجرای سیستم های حفاظتی همچون سیستم صاعقه گیر و ارتینگ از اهمیت بالایی برخوردار است، مشاوره کارشناسان شرکت مهندسی نیرو ایستا با تجربه 35 ساله در همکاری با شرکت های معتبر اروپایی و آسیایی خدمات و تجهیزات با کیفیت را ارائه می‌کنند. در انتخاب تجهیزات سیستم ارتینگ و صاعقه گیر بایستی فاکتورهای مختلفی مدنظر قرار گیرند که سیستم حفاظتی استاندارد مورد بهره برداری قرار گیرد، شرکت نیرو ایستا این اطمینان خاطر را به شما می‌دهد که با هزینه مناسب، تجهیزات استاندارد و روش پیاده سازی امتحان شده، سیستم حفاظتی ایمنی را اجرا خواهد کرد.
