بخش مهمی از کاربرد هوش مصنوعی علاوه بر حوزه های تجاری و صنعتی در سطح کلان و راهبری نظام‌های جاری است که به دلیل عدم شناخت و فرهنگ جاری‌سازی آن تا حد زیادی در کشورها بدان توجه نمی‌شود. بهره‌مندی از توانایی تحلیل داده‌های بزرگ توسط هوش مصنوعی، پیشبینی روندها، و ارائه راه‌حل‌های بهینه توسط این فناوری می‌تواند به طرز شگفت انگیزی به دولت‌ها در اتخاذ تصمیمات دقیقتر، شفافتر، و کارآمدتر کمک کند.
با این حال، استفاده از هوش مصنوعی در حکمرانی با چالش‌های متعددی همراه است. این چالش‌ها شامل مسائل فنی، اخلاقی، فرهنگی و قانونی است که نیازمند توجه ویژه سیاستگذاران و محققان است. در ایران، با وجود تلاش‌های اخیر برای توسعه هوش مصنوعی، هنوز موانع زیادی بر سر راه استفاده از این فناوری در حکمرانی وجود دارد.
تجربیات جهانی نشان میدهد که هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود حکمرانی و افزایش کارایی خدمات عمومی کمک شایانی کند. کشورهایی مانند استونی، سنگاپور، چین، و کره جنوبی با استفاده از هوش مصنوعی، سیستم‌های مدیریتی خود را بهینه کرده و کیفیت زندگی شهروندان خود را افزایش داده اند. تمرکز بر شفافیت، مدیریت انرژی، سیستم‌های بهینه آموزشی، مدیریت خدمات بهداشتی، تمرکز بر نظارت و امنیت و مدیریت شهری از جمله مصادیق توجه کشورها در بکارگیری هوش مصنوعی در مدیریت و راهبری سطح کلان است. به طور مثال
استونی به عنوان یکی از پیشگامان دولت دیجیتال، از فناوری‌های هوش مصنوعی و بلاکچین برای بهبود خدمات عمومی استفاده میکند. این کشور با ایجاد سیستم e-Estonia، خدمات دولتی را به صورت کاملاً دیجیتالی ارائه میدهد. و داده های موجود در شبکه خدماتی خود را با ابزارهای هوش مصنوعی تحلیل و خدمات جاری را مدیریت و بهبود میدهد.
در خدمات بهداشتی و درمانی، استونی از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های پزشکی و پیشبینی شیوع بیماریها استفاده میکند. سیستم‌های هوشمند این کشور به پزشکان کمک میکنند تا تشخیص‌های دقیقتری ارائه دهند.
در مدیریت مالیات، استونی از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های مالیاتی و شناسایی موارد فرار مالیاتی استفاده میکند. این سیستم‌ها به دولت کمک میکنند تا درآمدهای مالیاتی را افزایش دهند.
سنگاپور نیز که به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای هوشمند جهان به شمار می‌آید از هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی و افزایش کیفیت زندگی شهروندان استفاده میکند. این کشور با استفاده از مدیریت داده ها، یکپارچه سازی سیستم‌های مختلف و بکارگیری هوش مصنوعی با تمرکز بر ارتقاء کیفیت زندگی سیستم‌های مدیریت شهری، خدمات بهداشتی و امنیت عمومی خود را بهینه کرده است.
در مثال بعدی چین به عنوان یکی از پیشروترین کشورها در استفاده از هوش مصنوعی، از این فناوری برای تقویت سیستم‌های نظارتی و مدیریتی خود استفاده میکند. پروژه‌های بزرگی مانند شهر هوشمند و سیستم اعتبار اجتماعی نشان دهنده کاربردهای گسترده هوش مصنوعی در حکمرانی این کشور هستند.
کره جنوبی نیز که به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورها در حوزه فناوری به شمار می آید، با تمرکز بر نوآوری از هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی و افزایش کارایی دولت، خدمات بهداشتی، مدیریت انرژی و بهبود سیستم آموزشی با همکاری بخش خصوصی استفاده میکند.
هوش مصنوعی پتانسیل بالایی برای بهبود حکمرانی و تصمیم‌گیری در سطح کلان دارد و بهره‌مندی از آن در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری با پیشبینی روندها و ارائه راه‌حل های بهینه در بهبود خدمات عمومی، بهداشت و درمان، آموزش، حمل و نقل، امنیت و کلیه وظایف حاکمیتی زمانی به ظهور و بروز می‌رسد که بتوان داده های حاصل از ارائه آن خدمات را در بستری امن بصورت ساختار یافته مدیریت و تحلیل کرد. توسعه زیرساخت‌های فنی، سرمایه گذاری در ارتقاء دانش فنی و تدوین قوانین جامع، لازمه این بهره‌مندی است.
* پژوهشگر حوزه استراتژی
