نبود رگولاتوری و قوانین شفاف
ساختار قانونی مشخص برای صرافی‌ها هنوز تعریف نشده است: نه ممنوعند و نه کاملاً قانونی محسوب می‌شوند. این ابهام باعث شده تا افراد یا نهادهایی بدون مجوز، صرافی یا پلتفرم معاملاتی راه‌اندازی کنند؛ بدون آنکه مسئولیتی قانونی پذیرفته یا قابل پیگیری باشند.
راهکار پیشنهادی
- شکل‌گیری سریع یک نهاد رگولاتور مستقل (مانند نقش بانک مرکزی در آینده) برای تعریف معیارها و صدور مجوز.
- الزام صرافی‌ها به ثبت رسمی، اطلاع‌رسانی درباره تیم و محل نگهداری دارایی کاربران.
تهدید هک و حملات سایبری
صرافی‌های متمرکز دائماً هدف حملات مانند DDoS، هک کیف‌پول گرم، نفوذ فیشینگ و بدافزار هستند. حمله گروه گنجشک درنده در ژوئن ۲۰۲۵ (چند روز پس از حملات سایبری به بانک سپه) باعث سرقت حدود ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار از نوبیتکس شد.
این حمله، دسترسی سایت و اپلیکیشن نوبیتکس را مختل کرد و نشان داد که حتی پیشروترین پلتفرم‌ها بدون محافظت مناسب در برابر تهدیدات ایمن نیستند .
راهکار پیشنهادی
- استفاده از کیف‌پول سرد (cold storage) برای اکثر دارایی‌ها و جداسازی شدید آنها از اینترنت.
- اجرای تست نفوذ منظم و ممیزی امنیتی توسط شرکت‌های معتبر.
- بکارگیری سیستم نظارت ساعته بر ترافیک و حملات احتمالی.
ریسک مسدودسازی و تحریم‌های بین‌المللی
کاربران ایرانی نسبت به تهدید بلوکه شدن دارایی در پلتفرم‌های خارجی مانند تتر نگرانند. این ریسک به دلیل محدودیت قوانین بین‌المللی و سیاست‌های ضدتحریمی تشدید شده است.
راهکار پیشنهادی
- انتخاب صرافی‌های ایرانی معتبر با ذخیره‌سازی داخلی یا غیرمتمرکز.
- استفاده از کیف‌پول شخصی (نرم‌افزار/سخت‌افزار) برای نگهداری طولانی‌مدت.
- شفافیت کامل در سیاست‌های تحریم و مسدودسازی دارایی.
مسئولیت و شفافیت در نگهداری دارایی
صرافی‌ها باید شفافیت در مورد نحوه نگهداری دارایی کاربران، سطح ذخیره‌سازی سرد، مدیریت کلید خصوصی و سازوکار پاسخگویی در برابر حملات داشته باشند؛ موضوعی اغلب نادیده گرفته شده است. این فاکتور در انتخاب بهترین صرافی ارز دیجیتال ایرانی بسیار مهم است.
راهکار پیشنهادی
- انتشار گزارش‌های ماهانه اثبات ذخایر و بررسی مستقل توسط شرکت‌های حسابرسی.
- الگوسازی برای رمزنگاری چندامضایی (multi-sig) و تفکیک وظایف عملیاتی.
- الزامی کردن ذخیره سوابق عملیاتی و امکان فنی برای پاسخگویی در شرایط بحران.
رعایت استانداردهای امنیت داده و احراز هویت
جمع‌آوری اطلاعات هویتی کاربران، مستلزم حفاظت قانونی و فنی از داده‌های حساس است. عدم رعایت این اصل به معنای خطر افشای اطلاعات عمومی و مالی کاربران است.
- راهکار پیشنهادی
- استفاده از رمزنگاری انتها به انتها (End-to-End Encryption)، سرورهای ایمن و ذخیره‌سازی آفلاین اطلاعات.
- راه‌اندازی پروتکل‌های KYC/AML مکمل حریم شخصی و به‌روز نگه‌داشتن آنها.
- امکان بروزرسانی سریع و واکنش‌پذیری داده‌ای در صورت گزارش مسائل یا تهدیدها.
توانایی مقابله با حملات و مدیریت بحران
صرافی‌ها باید تیم‌های متخصص امنیت، طرح‌های مقابله با بحران و توان عملیاتی برای پاسخ سریع داشته باشند. تجربه نوبیتکس پس از هک نشان داد که اطلاع‌رسانی فوری، قطع آسیب و حمایت از کاربران چقدر ضروری است.
راهکار پیشنهادی
- تشکیل و آموزش تیم واکنش سریع به بحران.
- تدوین طرح‌های آماده‌سازی و بازیابی دارایی و شفاف‌سازی در مورد منابع بیمه.
- تمرین در مقیاس واقعی برای شبیه‌سازی حمله و واکنش سریع.
جمع‌بندی: آینده صرافی‌های ایرانی در گرو امنیت و شفافیت
چالش‌های امنیتی صرافی‌های ارز دیجیتال در ایران تنها به مسائل فنی محدود نمی‌شوند، بلکه از خلأ قانونی گرفته تا تهدیدات ژئوپلیتیک و ضعف در شفاف‌سازی، مجموعه‌ای از ریسک‌های ساختاری را شکل داده‌اند. در شرایطی که بازار رمزارز به بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد دیجیتال تبدیل شده، فقدان رگولاتوری روشن و سیاست‌های امنیتی جامع می‌تواند به بحران‌هایی همچون هک نوبیتکس منجر شود.
با این حال، راه‌حل‌ها نیز در دسترس‌اند: از ایجاد نهاد نظارتی مستقل گرفته تا الزام صرافی‌ها به استفاده از کیف‌پول‌های سرد، ممیزی ذخایر، پیاده‌سازی رمزنگاری چندلایه، تدوین پروتکل‌های واکنش سریع و رعایت استانداردهای احراز هویت. تنها با اجرای این اصول، می‌توان به شکل‌گیری یک اکوسیستم امن، شفاف و قابل اعتماد برای کاربران ایرانی امیدوار بود.
در نهایت، مسیر آینده صرافی‌های دیجیتال ایرانی از دل بحران‌ها عبور می‌کند، اما با انتخاب آگاهانه، سیاست‌گذاری هوشمندانه و تعهد به امنیت، می‌توان تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد.
