ریزش بورس و نگاهی متفاوت به این بازار
انواع سرمایه گذاری
اصلاً چرا بورس؟!
به آمار مربوط به بازه 10 ساله بین سالهای 88 تا 98 توجه کنید:
| بازار | شاخص کل بورس | ارز | طلا | مسکن | بانک |
| میزان بازدهی | 27 برابر | 17 برابر | 13 برابر | 7 برابر | 4 برابر |
طبق نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان در سال 98 سهم بازار بورس از پسانداز مردم 2% بوده در حالی که در سال 99 این سهم به 5% رسیده است. البته نکته جالب اینجاست که فقط 50 درصد مردم پسانداز میکنند.
حال ما میخواهیم در بازار بورس سرمایه گذاری کنیم، اما زمان کافی و همینطور دانشش را نداریم. یک ابزار فوقالعاده و به شدت کاربردی که در همهی بورسهای ما وجود دارد اما هنوز مردم ما با این ابزار آشنایی ندارند، صندوق های سرمایه گذاری مشترک است.
اگر از یک تحلیلگر بپرسند صندوق سرمایه گذاری مشترک یعنی چی؟ میگوید: کسانی که میخواهند در یک بازار پرریسک بدون دغدغه سرمایهگذاری کنند، میتوانند از این صندوقها نهایت استفاده را ببرند. این روش سرمایه گذاری توسط همهی فعالان بورسی، سازمان بورس، تحلیلگران و حرفهایها پیشنهاد میشود. این صندوقها تحت نظر سازمان بورس بوده و دارای ناظر و حسابرس میباشند؛ تا به حال سابقه نداشته این صندوق ها نتوانند پول مردم را پس بدهند و یا مشکلی برایشان پیش آمده باشد.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک که انواع مختلفی دارد، پول افراد حقیقی و حقوقی جمع میشود و با مدیریت حرفهایترین افراد بازار سرمایه که از فیلترهای بخصوصی عبور میکنند و مدارک حرفهای مشخصی از سازمان بورس دارند و دارای سواد مالی بالایی هستند اداره میشود.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک ما کارمزد پایینی پرداخت میکنیم؛ به عنوان مثال شما اگر بخواهید پولتان را دست یک حرفهای بازار بسپارید در حالی که هیچ تعهدی ازطرف مقابل ندارید، به طور معمول 20% از سودتان را باید در اختیار این عزیزان قرار دهید، در حالی که این صندوقها گاهاً حتی یک دهم هزینهی سبدگردانی هم برای شما نخواهند داشت.
این صندوق ها نقدشوندگی عالی دارند حتی خیلی از این صندوقها تضمین نقدشوندگی هم فراهم میکنند.
مزیت دیگر این صندوقها این است که چون پول زیادی دارند میتوانند سرمایهگذاریهایی کنند و در تنظیم تعداد سهام میتوانند نهایت مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک را داشته باشند که شاید ما با پول کم خود نمیتوانیم خیلی از این کارها را انجام بدهیم.
مزیت دیگری که دارند، این صندوقها به طور کامل استراتژیها و برنامه های خودشان را در سایتهای خود بیان میکنند و دست ما را برای پولی که داریم، مثلا، پسانداز بازنشستگی ، وام و … باز میگذارند تا متناسب با آن ریسک کنیم.
مزیت دیگر این صندوقها، کمکهای سازمان بورس میباشد، به عنوان مثال این صندوقها معمولا نصف کارمزد معاملات عادی را پرداخت میکنند و بخشی از عرضههای اولیه به این صندوقها اختصاص پیدا میکند که سود مناسبی را در پی خواهند داشت.( حتما در جریان هستید که چقدر سر عرضه های اولیه دعوا هست).
انواع صندوق های سرمایه گذاری شامل این موارد می شوند :
صندوق قابل معامله در بورس (ETF) :
اين صندوقها مانند صندوق‌هاي معمولی هستند ولی مانند يک سهم در بازار سرمايه معامله و قيمتآن در نتيجه عرضه و تقاضا مشخص میشود. در واقع بر خلاف صندوقهای سرمايه‌گذاری مشترک که فقط در پايان روز و پس از محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV) می توان آن‌ها را خريد و فروش نمود، اين صندوق ها را می‌توان مانند سهام در طول روز معامله کرد.
صندوق سرمايه‌گذاری با درآمد ثابت :
اين نوع صندوقها حداقل 90% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکي و ساير اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمايه‌گذاری می‌نمايند. باقيمانده دارايی‌های صندوق نيز به اختيار مدير صندوق (تا سقف 10%) در بورس سرمايه‌گذاری میشود.يک صندوق سرمايه‌گذاری با درآمد ثابت مناسب برای افرادی است که ريسک پذيری پايينی دارند. چرا که بيشتر سرمايه آن در دارایی های با درآمد ثابت سرمايه‌گذاری شده است.
صندوق سرمايه‌گذاری نيکوکاری :
يکي از انواع صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، صندوق سرمايه‌گذاري نيکوکاري مي‌باشد. اين صندوقها با هدف استفاده از منابع مالي در راستاي اهداف انسان دوستانه صورت مي‌پذيرد. از اين طريق مي‌توان با ايجاد يک جريان نقدينگي مداوم به پيشبرد اهداف نيکوکارانه دست يافت.
صندوق سرمايه‌گذاري در سهام :
اين نوع از صندوق ها حداقل 70% از دارايي‌هاي خود را در سهام سرمايه‌گذاري مي کنند. 30 % باقيمانده نيز به اختيار مدير صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکي و يا ساير اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمايه‌گذاري مي شود. اين کار باعث مي‌شود که ريسک اين نوع صندوقها نسبت به صندوق‌هاي با درآمد ثابت بيشتر شود. به دليل اينکه بخش زيادي از دارايي‌هاي اين نوع صندوق در بورس سرمايه‌گذاري مي شود، در نتيجه اين نوع از صندوقها حداقل سود تضمين شده ندارند. اين صندوق ها بيشتر مناسب افرادي هستند که قصد سرمايه‌گذاري در بورس را دارند، اما فرصت و يا اطلاعات کافي براي اين کار را ندارند. با سرمايه‌گذاري در اين نوع صندوقها سرمايه شما توسط يک تيم تحليلي با مديريت حرفه‌اي و آشنا به مسائل مالي و سرمايه‌گذاري، در بورس سرمايه‌گذاري مي شود. اما از طرف ديگر اين قابليت را دارند که نسبت به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري با درآمد ثابت، بازدهي بيشتري را نصيب سرمايه‌گذاران کنند. مثلا در مواقعي که وضعيت بورس مناسب است، ميزان بازدهي و سودآوري اين صندوق ها نسبت به صندوق هاي با درآمد ثابت قابل مقايسه نيست.
صندوق سرمايه گذاري مختلط :
اين نوع از صندوقها حداکثر 60% از دارايي خود را در سهام سرمايه‌گذاري مي‌کنند. حداقل 40% از دارايي صندوق نيز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده هاي بانکي سرمايه‌گذاري مي‌شود. که اين درصد بين اوراق و سهام قابل تغيير مي‌باشد. به صورت کلي مي‌توان گفت اين نوع از صندوق هاي سرمايه‌گذاري از منظر سطح ريسک بين دو نوع صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمايه‌گذاري در سهام قرار مي‌گيرند.
صندوق سرمايه‌گذاري تنها در اوراق بهادار :
اين نوع از صندوقها حداکثر 60 % از دارايي‌هاي خود در گواهي سپرده و سپرده‌هاي بانکي سرمايه‌گذاري مي‌نمايند و باقيمانده وجوه خود را در انواع اوراق بهادار داراي مجوز انتشار از سازمان بورس، منتشره از طرف يک ناشر و يا تضمين شده توسط يک ضامن سرمايه‌گذاري مي‌نمايند. ريسک و بازدهي اين صندوقها نيز همانند صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار مي‌باشد.
صندوق سرمايه‌گذاري جسورانه (VC FUND):
سرمايه‌گذاري جسورانه (Venture Capital) يک مدل سرمايه‌گذاري براي راه‌اندازي کسب و کارهاي نوپا و شرکت‌هاي کوچک با پتانسيل رشد بلندمدت است، در واقع اين نوع سرمايه‌گذاري منبع بسيار مهمي براي راه‌اندازي کسب‌و‌کارهايي است که کوچک‌تر از آن هستند که بتوان دسترسي مناسب به بازار سرمايه يا بانک‌ها داشته باشند و عمدتا از ريسک بالا و به‌تبع بازدهي مورد انتظار بالايي براي سرمايه‌گذار برخوردارند.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه در واقع صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري هستند که پول سرمايه‌گذاراني که به دنبال داشتن سهام در کسب و کارهاي نوپا (استارت آپ‌ها) و کسب و کارهاي کوچک و متوسط هستند و پتانسيل رشد بالايي دارند را با ايجاد پرتفوي مديريت مي کنند. اين نوع از سرمايه‌گذاري ها سرمايه‌گذاري هايي با بازده و ريسک بالا محسوب مي شوند.
صندوق سرمايه‌گذاري پروژه :
صندوق سرمايه‌گذاري پروژه ابزاري براي تأمين مالي از طريق سرمايه يا حقوق صاحبان سهام (Equity) است که با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار تأسيس شده و به جمع‌آوري سرمايه از عموم و تخصيص آن به سرمايه‌گذاري در ساخت و تکميل پروژه معين اشاره شده در اميدنامه و طرح توجيهي صندوق، مي‌پردازد. در اين نوع صندوقها سرمايه‌گذاران مستقيماً در منافع حاصل از اجراي پروژه سهيم مي‌شوند. هر صندوق پروژه مختص يک پروژه بوده و موضوع صندوق ساخت و تکميل پروژه و سپس پايان يافتن فعاليت صندوق و تقسيم عوايد حاصل از اجراي پروژه با توجه به ساختار پيش‌بيني شده در طرح توجيهي صندوق است.
صندوق سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار مبتني بر طلا :
صندوق سرمايه گذاري طلا (Gold Funds) نيز يکي از انواع صندوق هاي سرمايه گذاري قابل معامله در بورس است که در بسياري از کشورهاي دنيا وجود دارد. هدف از تشکيل و راه اندازي صندوق هاي سرمايه گذاري طلا تشکيل يک پرتفوي از دارايي هاي مبتني بر طلا است. بسته به اينکه موسسان اين صندوق روي کدام يک از انواع دارايي هاي مرتبط با طلا سرمايه‌گذاري کرده باشند، بازده اين صندوق ها و ارزش اوراق اين صندوق ها متغير است.
چگونه از این صندوق ها سود میبریم؟
با فروش این صندوقها در سایت آن صندوق و یا از طریق سود سالیانهای که شرکتها پرداخت میکنند. صندوقها دقیقاً مثل سهام میباشند، یعنی اگر زمانی پول نیاز داشتید بر خلاف بازار املاک نیاز به فروش کل دارایی نیست بلکه میتوانید مثلاً 10% واحدهای صندوق را بفروشید. بعضی از صندوقها به صورت دورهای مثلاً 6 ماه و 3 ماه سود اختصاص میدهند که معمولاً از سود بانکی بالاتر است.
نحوه ی خرید چگونه است؟
کافیست به سایت هر یک از این صندوقها مراجعه کنیم، در آن سایتها امکان خرید به صورت آنلاین وجود دارد یا به صورت انتقال پول به حساب آن صندوقها در بانک. صندوقها یک مقدار اولیه برای خرید دارند که در سایت هر یک به صورت کامل شرح داده شده است. به عنوان مثال صندوق (الف) دارای حداقل واحد خرید، 10 واحد میباشد و هر واحد 100 هزار تومان است، پس باید حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در این صندوق که 1 میلیون تومان است، تامین کنیم. برای خرید واحدهای این صندوقها نیاز به احراز هویت است که اکثراً با سامانه سجام(که در هنگام گرفتن کد بورسی با آن سروکار داریم) هماهنگ میباشد و فقط انجام اموری مثل اسکن مدارک و وارد کردن اطلاعات شخصی نیاز است. کل هزینهی پرداختی به این صندوقها معمولاً 2% سود است که اگر ما در بورس از سبدگردانهای آزاد استفاده کنیم تا 25% سود هم نیاز به پرداخت هزینه است.
شرایط فروش چگونه است؟
برای فروش، این صندوقها معمولاً یک بازه زمانی مجاز دارند یعنی مثلاً ما بعد از 3 ماه میتوانیم اقدام به فروش کنیم و اگر بخواهیم زودتر بفروشیم یک جریمه شامل میشود که بر اساس تعداد روز گذشته از فروش تعیین شده و به شرح زیر است:
| تعداد روز گذشته | 7 تا 15 روز | 15 تا 30 روز | 30 تا 60 روز | 60 تا 90 روز |
| میزان جریمه | 4% | 3% | 2% | 1% |
که از اصل و فرع پول ما به عنوان جریمه کسر میشود؛ در شرایط خوب بازار ما در روز اول خرید این صندوق ها 3% سود را به دست میآوریم. حتی اگر بازار خوب هم نباشد، هزینهی جریمه از سود پول ما خواهد بود و ما متضرر نخواهیم شد.
