در یک طرف اتریوم ایستاده؛ بنیانگذار قراردادهای هوشمند و نماد ثبات در اکوسیستم غیرمتمرکز. در طرف دیگر سولانا با سرعتی برقآسا و کارمزدی ناچیز، در تلاش است تاج پادشاهی را از اتریوم بگیرد. اما آیا سولانا واقعاً قاتل اتریوم است؟ اصلاً این رقابت چه تاثیری روی قیمت سولانا و قیمت اتریوم میگذارد؟ برای پاسخ دادن به این سوال در این مطلب به مقایسه سولانا و اتریوم میپردازیم.
معرفی اتریوم
اتریوم (Ethereum) دومین ارز دیجیتال بزرگ جهان بعد از بیت کوین است که در سال ۲۰۱۵ توسط ویتالیک بوترین راهاندازی شد. برخلاف بیت کوین که صرفاً برای انتقال ارزش طراحی شده، اتریوم بستری است برای اجرای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) و اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (DApps).
ایده اتریوم در سال ۲۰۱۳ شکل گرفت و هدف آن، گسترش کاربرد بلاک چین فراتر از تراکنشهای مالی بود. شبکه اصلیاش در سال ۲۰۱۵ راهاندازی شد و به سرعت به یکی از پرکاربردترین پلتفرمهای بلاک چینی تبدیل شد.
مهمترین ویژگی اتریوم، پشتیبانی از قراردادهای هوشمند است؛ کدهایی که بدون واسطه و بر اساس شرایط از پیش تعیینشده اجرا میشوند. این قابلیت، پایه اکوسیستمهای بزرگی مانند دیفای، NFTها و متاورس شده است. اتریوم همچنین از ماشین مجازی اختصاصی خود با نام EVM استفاده میکند که امکان ساخت هزاران برنامه غیرمتمرکز را فراهم میکند.
با افزایش محبوبیت شبکه اتریوم، ترافیک بالا و ازدحام تراکنشها باعث کندی عملکرد و افزایش هزینههای آن شد. این مسئله با اصطلاح «مشکل مقیاسپذیری» شناخته میشود. برای رفع آن، توسعهدهندگان راهکارهایی مانند اتریوم ۲.۰، شاردینگ و لایه دوم (Layer 2) را معرفی کردهاند.
کارمزد در شبکه اتریوم با مفهوم Gas Fee تعیین میشود که بسته به شلوغی شبکه متغیر است. سرعت متوسط تأیید تراکنشها بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه است. البته پس از ارتقاء به اثبات سهام (Proof of Stake)، مصرف انرژی کاهش یافته و کارمزدها تا حدودی بهینهتر شدهاند.
معرفی سولانا
سولانا (Solana) با هدف حل سه مشکل اصلی شبکههای قدیمی یعنی مقیاسپذیری، سرعت و هزینه بالا طراحی شده است. این شبکه امکان اجرای قراردادهای هوشمند، برنامههای غیرمتمرکز (DApps) و توکنهای NFT را با سرعتی بسیار بالا و کارمزدی ناچیز فراهم میکند. توکن بومی آن هم نقش کلیدی در پرداخت کارمزدها و استیکینگ دارد.
پروژه سولانا در سال ۲۰۱۷ توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko)، مهندس سابق کوالکام، پایهگذاری شد. شبکه اصلی سولانا در سال ۲۰۲۰ راهاندازی شد و به سرعت توجه توسعهدهندگان و سرمایهگذاران را جلب کرد. هدف اصلی یاکوونکو ساخت بلاک چینی بود که بتواند در مقیاس وب و با سرعت تراکنشهای ویزا فعالیت کند.
سولانا به لطف طراحی منحصربهفرد خود قادر است بیش از ۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه پردازش کند، در حالیکه کارمزد هر تراکنش معمولاً کمتر از ۰.۰۰۱ دلار است. این شبکه از زیرساختی با کارایی بالا بهره میبرد که شامل فناوریهای Turbine (تقسیم داده)، Sealevel (پردازش موازی سولانا) و Pipelining (بهینهسازی داده) است.
نوآوری اصلی سولانا مکانیزم «اثبات تاریخ» است. در این روش، هر تراکنش دارای برچسب زمانی رمزنگاریشده است که ترتیب رویدادها را بدون نیاز به هماهنگی بین گرهها مشخص میکند. این سیستم باعث میشود شبکه بدون تاخیرهای معمول در بلاک چینهای سنتی، تراکنشها را سریعتر تایید کند.
سولانا با ترکیب PoH و الگوریتم اثبات سهام (PoS)، مقیاسپذیری خود را به طرز چشمگیری افزایش داده است. ساختار پردازش موازی سولانا و فشردهسازی دادهها باعث میشود حتی در زمان شلوغی شبکه، سرعت و عملکرد حفظ شود. همین مسئله فشار خرید سولانا را افزایش داده و آن را به یکی از ۱۰ ارز برتر بازار کریپتو تبدیل کرده است.
شباهتهای اتریوم و سولانا
مهمترین شباهتهای معماری سولانا و اتریوم در جدول زیر آورده شده است:
| ویژگی مشترک | مقایسه اتریوم و سولانا |
|---|---|
| پشتیبانی از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) | هر دو شبکه به عنوان بستر اجرای قراردادهای هوشمند عمل میکنند. در اتریوم این قراردادها با زبان Solidity و در سولانا با زبانهایی مانند Rust و C++ نوشته میشوند. هدف هر دو، اجرای خودکار و بدون واسطه توافقات دیجیتال است. اتریوم پیشگام این مفهوم بود و سولانا با تمرکز بر سرعت و مقیاسپذیری، نسخهای سریعتر از اجرای این قراردادها ارائه داد. |
| قابلیت استیک کردن (Staking) | هر دو شبکه از مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) برای تأیید تراکنشها استفاده میکنند. کاربران میتوانند با قفلکردن توکنهای خود (ETH یا SOL) در شبکه، به تأیید بلاکها کمک کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنند. این فرآیند ضمن افزایش امنیت شبکه، باعث ایجاد درآمد غیرفعال برای کاربران نیز میشود. |
| عرضه نامحدود (Unlimited Supply) | برخلاف بیتکوین که عرضه محدودی دارد، هر دو رمزارز اتریوم و سولانا دارای عرضه نامحدود هستند. این ساختار به شبکه اجازه میدهد با گذشت زمان، توکنهای بیشتری برای پاداشدهی به اعتبارسنجها تولید کند. با این حال، در اتریوم مکانیزم سوزاندن کارمزد (EIP-1559) موجب کاهش تورم در عرضه شده است. |
| فعالیت در حوزه NFT | اتریوم و سولانا هر دو جزو بسترهای اصلی ساخت و خریدوفروش NFT هستند. بازارهایی مانند OpenSea و Blur بر پایه اتریوم و Magic Eden و Tensor بر پایه سولانا فعالیت میکنند. این دو بلاکچین بخش بزرگی از اکوسیستم هنری دیجیتال را شکل دادهاند. |
| میزبانی بازیهای مشهور (Blockchain Games) | هر دو شبکه میزبان بازیهای بلاکچینی محبوب هستند. در اتریوم، بازیهایی مانند Axie Infinity و در سولانا بازیهایی نظیر Star Atlas و Aurory توسعه یافتهاند. هدف هر دو، ادغام فناوری بلاکچین با صنعت گیمینگ و مالکیت واقعی داراییهای درون بازی است. |
در مجموع، اتریوم و سولانا با وجود تفاوت در ساختار فنی و سرعت، در اهداف بنیادی خود یعنی ایجاد اکوسیستمهای غیرمتمرکز، هوشمند و اقتصادی اشتراک فراوان دارند.
تفاوتهای اتریوم و سولانا
از بین مهمترین تفاوتهای اتریوم و سولانا هم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| موضوع مقایسه | اتریوم (Ethereum) | سولانا (Solana) |
|---|---|---|
| الگوریتم اجماع | از اثبات سهام (PoS) استفاده میکند. پیشتر مبتنی بر اثبات کار بود اما در بهروزرسانی Merge تغییر یافت. | ترکیبی از اثبات تاریخ (PoH) و اثبات سهام (PoS) را به کار میبرد که باعث افزایش سرعت پردازش میشود. |
| مقیاسپذیری | توان پردازشی حدود ۱۵–۳۰ تراکنش در ثانیه دارد. | میتواند بیش از ۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند. |
| معماری شبکه | ساختاری سنتیتر با تمرکز بر امنیت و سازگاری. | معماری سولانا چندلایه است و از پردازش موازی برای افزایش سرعت استفاده میکند. |
| سطح عدم تمرکز | جامعهای بسیار گسترده با هزاران نود فعال دارد. | تمرکز کمی بیشتر به دلیل تعداد محدودتر نودها دارد. |
| زبان برنامهنویسی | از Solidity و Vyper پشتیبانی میکند. | با زبانهای Rust، C و C++ توسعه مییابد. |
| استاندارد توکن | از ERC-20 و ERC-721 برای توکنها و NFT استفاده میکند. | از استانداردهای SPL Token بهره میبرد. |
| پروتکل ارسال تراکنش | از روش Gas Fee و Gwei برای اولویتبندی استفاده میکند. | از مدل Proof of History Timestamping برای ترتیب تراکنشها بهره میبرد. |
| سرعت تراکنش | میانگین ۱۵–۳۰ تراکنش در ثانیه. | بیش از ۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه. |
| بلاک تایم | حدود ۱۲ تا ۱۵ ثانیه. | حدود ۴۰۰ میلیثانیه. |
| اختلال در شبکه | پایداری بالا و قطعی نادر. | چندین مورد از ازکارافتادگی موقت در سالهای اخیر داشته است. |
| ارزش سرمایه قفلشده (TVL) | بزرگترین اکوسیستم DeFi با دهها میلیارد دلار TVL. | TVL کمتر اما رو به رشد دارد. |
| اکوسیستم دیفای | بالغ و گسترده (Aave، Uniswap، MakerDAO). | در حال رشد سریع با پروژههایی چون Raydium و Orca. |
| اکوسیستم NFT | بازارهای بزرگ مانند OpenSea، Blur. | پلتفرمهای NFT مانند Magic Eden و Tensor. |
| کارمزد تراکنش | معمولاً بین ۲ تا ۱۰ دلار در زمان ازدحام. | کمتر از ۰.۰۰۱ دلار در بیشتر موارد. |
| ساختار آدرس | با پیشوند “0x” آغاز میشود (مثلاً 0xAB…). | از کلید عمومی Base58 استفاده میکند. |
| مکانیزم عرضه | عرضه نامحدود با سوزاندن کارمزدها (EIP-1559) برای کنترل تورم. | عرضه نامحدود بدون سوزاندن منظم توکنها. |
| قیمت و ارزش بازار | دومین رمزارز بزرگ جهان پس از بیتکوین. | در میان ۱۰ رمزارز برتر، اما ارزش بازار پایینتر از اتریوم دارد. |
با این توضیحات احتمالاً متوجه شدهاید که چرا سولانا سریعتر است. سولانا در برابر اتریوم با توجه به ساختارش سرعت بیشتری دارد. علاوه بر این کارمزد تراکنش سولانا خیلی کمتر است و گزینهای ایدهآل برای برنامههای مقیاسپذیر و گیمینگ محسوب میشود. با این حال هر دوی این شبکهها ستون مهمی از آینده وب ۳ محسوب میشوند.
مزایا و معایب سولانا و اتریوم
اتریوم قدیمیترین و پایدارترین پلتفرم قرارداد هوشمند در جهان است و بیش از ۷۰ درصد از پروژههای DeFi و NFT بر پایه این شبکه ساخته شدهاند. امنیت بالا و عدم تمرکز قابلتوجه، از دیگر نقاط قوت اتریوم است. به علاوه، ارتقای Merge باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش پایداری شبکه آن شده است.
با این حال مهمترین ضعف اتریوم، کارمزدهای بسیار بالا در زمان ازدحام شبکه است. سرعت پردازش پایین آن هم (حدود ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه) باعث شده کاربران به دنبال گزینههای سریعتر بروند. هرچند راهحلهای لایه دوم برای حل این مشکل در حال توسعه هستند، اما هنوز به مقیاس ایدهآل نرسیدهاند.
از طرف دیگر خیلی از کاربران این سوال برایشان پیش میآید که چرا سولانا سریعتر است؟ الگوریتم اثبات تاریخ سولانا (PoH)، سرعتی خارقالعاده دارد و بیشتر از ۵۰٬۰۰۰ تراکنش را در هر ثانیه با کارمزدی کمتر از ۰.۰۰۱ دلار پردازش میکند. این ویژگیها، سولانا را برای برنامههای NFT، بازیهای بلاک چینی و پروژههای دیفای با مقیاس بالا به گزینهای جذاب تبدیل کرده است.
با وجود این سولانا تا سال قبل درگیر اختلالات شبکه و خاموشیهای موقت بود که اعتماد سرمایهگذاران را تحت تاثیر قرار داد. همچنین به دلیل تعداد کم اعتبارسنجها، میزان عدم تمرکز آن کمتر از اتریوم است.
در نتیجه اتریوم پلتفرمی بالغ و امن است، در حالی که سولانا سریعتر و اقتصادیتر عمل میکند. انتخاب بین آنها هم به نیاز و ریسکپذیری کاربران بستگی دارد.
برای سرمایهگذاری سولانا بهتر است یا اتریوم؟
اتریوم بهعنوان دومین ارز دیجیتال بزرگ دنیا، بعد از بیت کوین جایگاهی تثبیتشده دارد. پشتوانه قوی توسعهدهندگان، تعداد زیاد نودها و پذیرش جهانی آن در پروژههای NFT و DeFi باعث میشود اتریوم گزینهای نسبتاً کمریسک و پایدار برای سرمایهگذاری بلندمدت باشد.
قیمت سولانا هم از زمان راهاندازی آن در سال ۲۰۲۰، رشد چشمگیری داشته و اکنون یکی از پروژههای پیشرو نسل جدید بلاک چینها است. سرعت بالا و کارمزد پایین باعث جذب کاربران و توسعهدهندگان زیادی شده است. با این حال، وابستگی زیاد به زیرساختهای متمرکز و قطعیهای مکرر، ریسک سرمایهگذاری و خرید سولانا را افزایش میدهد.
در نهایت، تصمیم بین خرید اتریوم یا خرید سولانا به استراتژی ترید و افق زمانی سرمایهگذار بستگی دارد. هر دوی این توکنها جزء ۱۰ ارز برتر بازار و از جمله توکنهایی هستند که ثبات قیمتی و نقدشوندگی بالایی دارند. در زمان نگارش این مطلب قیمت اتریوم اطراف ۳٬۵۰۰ دلار و قیمت سولانا اطراف ۱۵۰ دلار در نوسان بود.
جمعبندی
اتریوم با پایداری، امنیت و جامعه توسعهدهندگان قدرتمند خود، ستون اصلی وب ۳ باقی مانده است، در حالیکه سولانا با نوآوریهای فنی و سرعت چشمگیرش مسیر جدیدی را در بلاکچین گشوده است. اگرچه اتریوم هنوز از نظر اعتبار و ارزش بازار بیرقیب است، اما سولانا با رشد سریع و تمرکز بر تجربه کاربر، تهدیدی جدی برای آیندهی آن محسوب میشود. در نهایت، پیروز مطلقی بین این ۲ وجود ندارد چون هر دو در کنار هم، آینده دنیای غیرمتمرکز را میسازند. انتخاب بین خرید سولانا یا خرید اتریوم هم به ترجیحات خود معاملهگرها بستگی و تحلیل آنها بستگی دارد.
سوالات متداول
سولانا چه مزیتی نسبت به اتریوم دارد؟
کارمزد تراکنش سولانا کمتر و سرعت پردازش آن هم نسبت به اتریوم بیشتر است.
چرا سولانا را قاتل اتریوم مینامند؟
چون با سرعت بالا، هزینه کم و پشتیبانی از قراردادهای هوشمند رقیب مستقیم اتریوم است.
آیا سولانا امنیت کافی دارد؟
بله اما به دلیل تمرکز بیشتر و قطعیهای مکرر، امنیت آن از اتریوم پایینتر است.
کارمزد تراکنش در سولانا چقدر است؟
کارمزد تراکنش سولانا بهطور میانگین کمتر از ۰.۰۰۱ دلار برای هر تراکنش است.
سرعت تراکنش سولانا چقدر است؟
حدود ۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه با زمان بلاک حدود ۴۰۰ میلیثانیه.
تفاوت اثبات تاریخ با اثبات سهام چیست؟
در اثبات تاریخ سولانا، زمان هر تراکنش رمزنگاری میشود تا ترتیب رویدادها سریعتر تأیید شود. در اثبات سهام، اعتبارسنجها با استیک توکن تراکنشها را تأیید میکنند.
چرا سولانا کمتر متمرکز است؟
چون تعداد نودهای فعالش کمتر است و اجرای نود نیازمند سختافزار قویتری نسبت به اتریوم است.
آیند سولانا در برابر اتریوم چگونه است؟
سولانا در رشد و مقیاسپذیری سریع پیش میرود، اما اتریوم همچنان در امنیت و پذیرش عمومی برتری دارد.
واقعاً سرعت ۵۰هزار تراکنش در ثانیه سولانا توی عمل هم قابل دستیابیه؟ یا فقط روی کاغذ این عددها گفته میشه؟ چون بعضیها میگن در زمان ترافیک شبکه عملکردش افت میکنه.
این رقم بهصورت تئوری و در حالت ایدهآل شبکه اندازهگیری شده، اما در عمل هم سولانا معمولاً هزاران تراکنش پایدار در ثانیه ارائه میده. البته بله، در زمان فشار زیاد شبکه، سرعت تا حدی افت میکنه اما همچنان چندین برابر سریعتر از اتریومه.