اگزما پوستی یا درماتیت یکی از انواع بیماری‌های پوستی شایع بشمار می‌رود که به طور معمول منجر به بروز التهاب، خارش و خشکی پوست میشود. این مشکل می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن نمایان شود و به طور خاص در نوزادان و کودکان بیشتر دیده میشود، اگرچه بزرگسالان نیز از آن مستثنا نیستند. اگزمای پوستی می‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل نماید و در صورت عدم درمان، مشکلات پوستی پیچیده‌تری به همراه داشته باشد.
در ادامه، به بررسی علائم، دلایل و انواع مختلف اگزما پوستی پرداخته میشود. همچنین روش‌های درمانی مختلف این بیماری که می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت پوست کمک چشمگیری کنند، مورد تحلیل قرار می‌گیرند تا بتوانید بهترین روش‌های مدیریت این بیماری را پیدا نمایید.
مهم‌ترین علائم اگزما پوستی
اگزما می‌تواند با علائم متفاوتی خود را نشان دهد که شدت و نوع آن بسته به شرایط فرد متغیر خواهد بود. رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:
- خارش شدید
یکی از نشانه‌های آزاردهنده و ناراحت کننده اگزما، احساس خارش است که می‌تواند به‌طور مداوم فرد مبتلا را آزار دهد و حتی منجر به اختلال در خواب شود.
- خشکی و حساسیت پوست
پوست مبتلا به اگزما اغلب خشک و حساس بوده و این خشکی می‌تواند احساس سوزش و ناراحتی را بیشتر نماید.
- التهاب و قرمزی
پوست ممکن است ملتهب شده و دچار قرمزی شدید گردد؛ به علاوه، ممکن است ظاهر پوست خشک و پوسته‌پوسته به نظر برسد.
- تاول و تورم
در برخی از انواع اگزماها، ممکن است تاول‌های ریز و یا زخم‌های کوچکی روی پوست مشاهده شوند.
- پوسته‌ریزی
در برخی از موارد، پوست بدن یا صورد به‌شکل پوسته‌پوسته در می‌آید و قسمت‌هایی از آن به راحتی از سطح پوست جدا می‌گردد.
علائم ذکر شده می‌توانند در مناطق مختلف بدن نظیر دست‌ها، گردن، صورت یا پاها بروز کنند. هرچند اگزما بیشتر در دوران کودکی شایع است، اما ممکن است در هر سنی نیز مشاهده شود.
علل اگزما پوستی کدامند؟
علت اصلی بروز اگزمای پوستی هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده است، اما در اغلب موارد متخصصان بر این باورند که این بیماری به علت ترکیب عوامل ژنتیکی و وراثتی و محیطی رخ می‌دهد. برخی از دلایل شایع ایجاد اگزما عبارتند از:
- عوامل محیطی
تغییرات مرتبط به آب و هوا، آلرژن‌ها، هوای خشک و مواد شیمیایی موجود در محیط می‌توانند پوست را تحریک نموده و نشانه‌ها و علائم اگزما را تشدید کنند.
- اختلالات ایمنی
در افرادی که به اگزما مبتلا هستند، سیستم ایمنی بدن ممکن است به‌طور نادرست به پوست واکنش نشان دهد، که این امر موجب التهاب و تحریک پوست میشود.
- ژنتیک و وراثت
اگزما می‌تواند از طریق والدین به فرزندان منتقل شود. در صورتی که خانواده‌ای سابقه مشکلات پوستی همچون اگزما، آسم یا آلرژی‌های دیگر داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در فرد بیشتر است.
- استرس و فشار روانی
استرس و اضطراب می‌توانند اثرات مستقیمی بر تشدید علائم اگزما داشته باشند. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری بیان کرده‌اند که علائمشان در زمان‌هایی که استرسی را تجربه می‌کنند یا هنگامی که احساس نگرانی دارند، این عارضه تشدید میشود.
- آلرژی‌ها
حساسیت به برخی مواد اعم از گرد و غبار، گرده گل‌ها، حیوانات خانگی یا حتی بعضی غذاها می‌تواند عامل بروز اگزما باشد.
انواع اگزما پوستی را بشناسید
اگزمای پوستی می‌تواند به شیوه‌های مختلفی خود را نشان دهد و هر نوع آن ویژگی‌های خاص و روش‌های درمانی متفاوتی دارد. در ادامه به بررسی چند نوع از این اختلالات پوستی خواهیم پرداخت:
- اگزما آتوپیک
به طور معمول، این نوع از اگزما در دوران کودکی شروع میشود و منجر به خشکی و تحریک پوست میشود. افراد مبتلا به این نوع اگزما به طور معمول حساسیت‌های پوستی شدیدی تجربه می‌کنند که به راحتی دچار التهاب می‌شوند.
- اگزما تماسی
هنگامی که پوست به مواد خاصی همچون محصولات شوینده، صابون‌ها و سایر موارد حساسیت نشان دهد، اگزما تماسی ایجاد میشود. این نوع از اگزما موجب بروز قرمزی و تحریک شدید پوست می‌گردد.
- اگزما سبوره‌یک
بیشتر در نواحی چرب بدن مانند سر و صورت ظاهر میشود. این نوع اگزما با علائمی همچون قرمزی و پوسته‌پوسته شدن همراه بوده و به طور معمول در افراد با پوست چرب دیده میشود.
- اگزما دست‌ها
اگزما دست‌ها در اکثر موارد در ناحیه دست دیده شده و به خشکی، ترک خوردگی و التهاب شدید پوست دست منجر می‌گردد. کسانی که در معرض مواد شیمیایی یا شستشوی زیاد هستند، بیشتر این نوع اگزما را تجربه می‌کنند.
بهترین روش‌های درمان اگزما پوستی
درمان اگزما پوستی با در نظر گرفتن نوع و شدت آن می‌تواند شامل گزینه‌های مختلفی باشد. در نهایت، این درمان‌ها بر پایه کاهش علائم، جلوگیری از تشدید وضعیت پوست و کنترل التهاب و حساسیت طراحی شده‌اند:
داروهای موضعی
- مرطوب‌کننده‌ها: این محصولات به طور مداوم میبایست به منظور حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی پوست مورد استفاده قرار گیرمد. مرطوب‌کننده‌ها نه تنها خشکی را کاهش می‌دهند، بلکه به تسکین تحریکات پوستی نیز کمک می‌کنند.
- کرم‌های استروئیدی: این کرم‌ها که در اغلب موارد جهت درمان التهاب و قرمزی استفاده می‌شوند، به کاهش واکنش‌های التهابی پوست کمک بسزایی می‌کنند. در موارد شدیدتر، متخصصین پوست و مو این داروها را تجویز می‌کنند تا علائم فوراً کاهش یابد.
داروهای خوراکی
- آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها به منظور کاهش خارش و همچنین کنترل واکنش‌های آلرژیک مفید و موثر خواهند بود. آن‌ها می‌توانند راحتی بیشتری برای فرد مبتلا فراهم کنند.
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: در برخی موارد که اگزما شدیدتر است، متخصصان ممکن است داروهایی تجویز نمایند که سیستم ایمنی بدن را تحت کنترل قرار دهد تا از بروز پاسخ‌های بیش از حد بدن جلوگیری شود.
درمان‌های طبیعی و خانگی اگزمای پوستی
استفاده از موارد طبیعی
- آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا در راستای دارا بودن اثرات آرامش‌بخش و ضدالتهابی خود، می‌تواند به کاهش قرمزی و تحریکات پوستی ناشی از اگزما کمک نموده و پوست را نرم، شاداب و لطیف می‌کند.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل به علت خواص ضد التهابی و مرطوب‌کنندگی طبیعی خود، به کاهش خشکی و التهاب پوست کمک نموده و آن را تسکین دهد. این روغن همچنین به ترمیم لایه‌های آسیب‌دیده پوست و بهبود وضعیت آن کمک می‌کند.
- استفاده از نمک: اضافه کردن نمک اپسوم یا جو دوسر به آب گرم می‌تواند به تسکین خارش و التهاب پوست منجر شده و موجب آرامش آن شود. این روش تا حد زیادی به کاهش علائم و بهبود وضعیت پوست کمک می‌کند.
تغییرات در سبک زندگی
- مدیریت استرس: تکنیک‌های آرام‌سازی مثل یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق می‌تواند به کاهش استرس کمک نموده و از تشدید علائم ناشی از اگزما جلوگیری کند؛ چرا که استرس و اضطراب می‌تواند وضعیت پوست را بدتر کند.
- دوری از محرک‌ها: آگاهی لازم و اجتناب از عواملی که باعث تشدید اگزما می‌شوند (مانند مواد شوینده قوی یا لباس‌های تنگ) می‌تواند به کاهش شدت علائم و بهبود وضعیت پوست کمک چشمگیری کند.
نکات مراقبتی برای جلوگیری از اگزما پوستی
همانطور که در بخش‌های پیشین اشاره شد، اگزما یک بیماری پوستی محسوب میشود که هرچند درمان قطعی ندارد، اما با رعایت برخی اصول مراقبتی می‌توان از شدت علائم آن کاسته و از بروز علائم و عوارض جدی‌تر جلوگیری کرد. در اینجا چند راهکار برای مدیریت بهتر اگزما آورده شده است:
- مرطوب نگه داشتن پوست: استفاده مداوم از مرطوب‌کننده، می‌تواند از خشکی و تحریکات پوستی جلوگیری نماید.
- انتخاب لباس‌های راحت: پوشیدن لباس‌های نرم و نخی می‌تواند از تحریک پوست بکاهد. بهتر است از لباس‌های تنگ و مواد زبری که ممکن است موجب التهاب شوند، اجتناب نمایید.
- حمام کوتاه و ملایم: به منظور حفظ رطوبت پوست، از حمام‌های کوتاه با آب ولرم استفاده کنید و از آب داغ و حمام‌های طولانی خودداری کنید که می‌تواند پوست را خشک‌تر کند.
- محیط مرطوب: در فصل‌های خشک و سرد، استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز می‌تواند به حفظ رطوبت پوست و محیط کمک نموده و از خشکی پوست جلوگیری کند.
روش‌های ذکر شده می‌توانند به طور چشمگیری علائم اگزما را کاهش داده و از بروز آن جلوگیری کنند.
سخن پایانی
اگزما به عنوان یک بیماری پوستی بوده که با رعایت روش‌های درمانی مناسب و نکات مراقبتی می‌توان علائم آن را کاهش داد و کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشید. مراجعه به پزشک متخصص جهت دریافت تشخیص دقیق و درمان‌های لازم ضروری خواهد بود. پزشک می‌تواند درمان‌های دارویی، پمادهای خاص یا حتی راهکارهای طبیعی و تغییرات سبک زندگی را پیشنهاد دهد تا با ترکیب این روش‌ها، علائم اگزما به‌طور درستی کنترل شوند.
در نظر داشتن عواملی همچون استرس، اضطراب، آلرژن‌ها و تغییرات محیطی می‌تواند از تشدید علائم تا حد زیادی جلوگیری کند. تغییرات ساده‌ای همچون استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب، پرهیز از مواد شیمیایی و مدیریت استرس فردی، در نهایت اثرات مثبتی بر سلامت پوست دارند.
