سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار
استاد حسین حجارباشی تقاضای چهار سال زمان برای ساخت این سنگ قبر کرد. وی از یک تکه سنگ مرمر سبز با حجاری خارق‌العاده‌اش، تمثالی از شاه را حک کرد این حجاری از شاهکارهای دوران قجر محسوب می‌شود که تا به امروز کسی نظیرش را ندیده است.
اگر به کاخ گلستان یکی از زیباترین و درخشان‌ترین دیدنی های تهران، رفته باشید، در خلوت کریمخانی چشمتان به سنگ گوری می‌خورد، سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار که داستان‌های عجیبی پشت خود پنهان کرده است. ناصرالدین شاه یکی از پادشاهان منفور قاجاری به شمار می‌رود که از سن 18 سالگی به سلطنت رسیده بود. او به عنوان چهارمین پادشاه قاجار به شکرانه پنجاهمین سال سلطنتش، قصد داشت جشنی هفت روزه برپا کند، در راه رفتن به زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) به دست میرزا رضای کرمانی ترور و کشته شد.
امین السلطان (صدر اعظم وقت) که نمی‌خواست کسی از ماجرای مرگ شاه با خبر شود، او را بر کالسکه نشاند و حتی دست او را تکان می‌داد تا کسی متوجه عدم زنده بودنش نشود. می‌گویند انگیزه امین السلطان از این کار، جلوگیری از شورش و هرج و مرج و همچنین حفظ سلطنت در ایل قاجاریه بوده است. صندلی خونین او اکنون در کاخ گلستان نگهداری می‌شود. او ناصرالدین شاه را، شاه شهید خواند و دستورداد قبل از تعزیه‌های تکیه دولت در ذکر مناقب او پیش‌پرده‌هایی اجرا شود.
هیچ‌کس انتظار مرگ ناصرالدین شاه قاجار را نداشت، ازین رو، هیچ بنای یادبود یا آرامگاهی برای او در نظر گرفته نشده بود. شهرت استاد حسین نجار از اساتید برجسته حجاری یزد سبب شد تا درباریان قاجاری او را برای ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه انتخاب کنند. استاد حسین حجارباشی چهار سال زمان صرف ساخت این سنگ قبر مرمرین کرد و در آن تمثالی از شاه حک نمود.
جایگاه زنان در ادبیات – بررسی مقوله زن ستیزی
دورتا دور این سنگ را با شعری 12 بیتی در سوگش نوشت و آن را چنان تزئین کرد که نظیرش در دوران قاجار را نمی‌توان دید. اما پایان این چهار سال مشقت بار، تازه آغاز راه داستان این سنگ بود، هیچ کس به فکر وزن سنگین تکه بزرگی از سنگ مرمر نبود! سنگی یک تکه با دومتر طول، یک متر و 25 سانتی متر عرض چهار وجب ضخامت و زیرپایه‌ای یکپارچه که حاشیه‌ای از مروارید داشت. برای انتقال این سنگ از یزد به تهران، مقرر شده بود حاکم نایب الحکومه، کدخدا و اعیان در مسیر سنگ صف بکشند و کشاورزان در هر آبادی سنگ را روی تیرهای چوبی بغلتانند. گفته می‌شود در بین راه یزد تا تهران بین 30 الی 50 نفر به دلیل تحمل وزن سنگین آن کشته شدند. اما این تمام ماجرا نیست، مظفرالدین شاه به استاد حسین حجار تنها صدتومان دستمزد داد، رقمی بسیار ناچیز برای کاری به آن سختی و پرزحمت. همین امر سبب شد این حجار ماهر، از شدت اندوه بیمار شود و از دنیا برود.
بعدها خلخال بدنبال از بین بردن این سنگ قبر بود اما موفق به انجام آن نشد تا اینکه بعدها پس از اقدامات آیت الله خلخالی، تا مدت‌ها از این سنگ گرانبهای سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار خبری نبود، تا اوایل دهه 70 که کاخ موزه گلستان بازگشایی شد و سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار پس از مدت‌ها به نمایش عمومی در آمد. جایی که اجداد ناصرالدین شاه (آقامحمدخان)، مدت‌ها پیش استخوان کریم خان زند را در آنجا دفن کرده بود تا در محل رفت و آمد و زیرپای عابرین در خلوت کریمخانی باشد، هرچند بعدها رضاخان، این استخوانها را به قم و در جوار مقبره شاه صفی و شاه سلطان حسین منتقل کرد.
سنگ قبر ناصرالدین‌شاه یکی از مظاهر شگفت‌انگیز هنر سنگتراشی ایران است. در روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی وقتی سنگ قبر رضاشاه در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی توسط مردم معترض و انقلابی تخریب شد، استاد احمدیان با مرحوم خلخالی گفت‌وگو کرد و به عنوان جوانی انقلابی از ارزش‌های هنری سنگ قبر ناصرالدین‌شاه و لزوم حفظ آن سخن گفت. در نهایت با همراهی نیروهای شهربانی و کمیته انقلاب، محوطه دفن ناصرالدین‌شاه چند شبانه‌روز قرق شد تا احمدیان بتواند سنگ 7 تنی شاه قاجار را جابه‌جا کند.
حسین احمدیان از جوانی وارد هنر سنگتراشی شد و با علاقه بسیارش به این حرفه توانست به عنوان یکی از چهره‌های شناخته شده صنعت سنگ کشور شناخته شود. از آثار و فعالیت‌های شناخته شده او می‌توان به مرمت کتیبه‌های کاخ مرمر و اجرای عملیات انتقال سنگ قبر ناصرالدین‌شاه از حرم حضرت عبدالعظیم(ع) به کاخ گلستان اشاره کرد.
تا مدت‌ها کالبد ناصرالدین‌شاه در تکیه دولت نگهداری شد و سپس در سالروز مرگش با اجازه علما و به دستور امین‌الدوله (صدراعظم وقت) در آرامگاه دایمی خود در کنار مرقد حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد اما این پایان ماجرا نبود.از آنجا که شاهزادگان و درباریان قاجاری نتوانسته بودند آرامگاهی اختصاصی برای شاه شهید! بنا کنند، به یکی از استادان برجسته سنگتراشی آن زمان به‌نام استاد حسین حجار (حجارباشی) در یزد دستوری مبنی بر ساخت سنگ قبر برای ناصرالدین‌شاه دادند.
جعفر شهری، مورخ معاصر، سنگ قبر ناصرالدین شاه را این‌گونه توصیف کرده است: «سنگ مرمر یکتکه در دو متر طول و یک متر و یک چارک (۲۵ سانتی‌متر) عرض و چهار وجب ضخامت سوای زیرپایه یک پارچه بزرگ‌تر از رویی به امضای عمل استاد حسین حجارباشی با زیور و زوایا و با حاشیه از مروارید، پرزحمت‌ترین، دقیق‌ترین و هنرمندانه‌ترین حجاری است که چهار سال پیوسته صرف آن شده است.» بعد از اتمام ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه، مظفرالدین‌شاه به استاد حسین، صدتومان دستمزد داد که این رقم ناچیز برای آن کار سخت و دشوار برای این سنگتراش چنان توهین‌آمیز بود که وی از شدت رنج و اندوه بیمار شد و درگذشت.
سنگ قبر ناصرالدین شاه در خلوت کریمخانی نگهداری می‌شود. این سنگ پس از انقلاب ۱۳۵۷ از روی قبر ناصرالدین شاه در شهر ری برچیده گردید و به این محل نقل مکان داده شد. جنس سنگ از نوع مرمر می‌باشد. بر روی سنگ قبر تصویر تمام قد ناصر الدین شاه تراشیده شده است. ابعاد سنگ قبر ۵۰×۱۳۱×۲۴۹ سانتی‌متر می‌باشد. استاد عباس‌قلی حجار سازنده سنگ قبر است که نامش در زیر سنگ ذکر شده است.
