به گزارش دانشجو اینترنشنال ارکستر سمفونیک تهران بزرگترین و قدیمی ترین ارکستر سمفونیک ایران است. ارکستر در سال ۱۳۱۲ به وسیله غلامحسین مین باشیان و با نام ارکستر بلدیه آغاز به فعالیت نمود. فعالیت ارکستر سمفونیک تهران طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ با وقفه روبرو شد. تا اینکه در اسفند ماه ۱۳۹۳ مجدداً با رهبری علی رهبری آغاز به کار کرد. در ادامه این مقاله از دانشجو اینترنشنال به بررسی بیشتر موضوع خواهیم پرداخت.
چگونگی تشکیل سازگان
نخستین بار در ۱۳ آذر ۱۳۱۲ به رهبری غلامحسین مین باشیان فعالیت خود را آغاز نمود. در ابتدا نام آن ارکستر سمفونی بلدیه (شهرداری) بود. این ارکستر که ۴۰ نوازنده داشت. ارکستر سمفونیک تهران در ۱۳۲۴ به وسیله پرویز محمود تجدید سازمان و به شکل کنونیاش درآمد. در سال ۱۳۲۹ پرویز محمود به آمریکا مهاجرت کرد و در نتیجه گریگوریان به عنوان سرپرست هنرستان انتخاب شد.
دوران طلایی ارکستر سمفونیک تهران
گریگوریان پس از یکسال وی نیز برای همیشه به آمریکا مهاجرت کرد و ارکستر ثبات خود را از دست داد. ارکستر سمفونیک تهران تا اوایل دهه ۵۰ از کمکهای دولتی به صورت محدود برخوردار بود. از این زمان دارای بودجهٔ مستقل و قابل توجه شد. در سالهای اخیر کم بودن این بودجه باعث دستمزد پایین نوازندگان و در نتیجه افت کیفیت اجرا شدهاست. اما با احیای ارکستر سمفونیک تهران به دست علی رهبری دوباره این ارکستر اوج گرفت.
پس از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب سنجری دوباره رهبری ارکستر را به عهده گرفت و ده سال به کارش ادامه داد. اگر چه ارکستر به دلایلی چون شرایط جامعه برنامه چندانی نداشت. اما سنجری در حفظ و تداوم کار آن کوشید. وی سرانجام در پاییز ۱۳۶۸ پس از اجرای کنسرتی به مناسبت چهلمین روز درگذشت مرتضی حنانه با ارکستر سمفونیک تهران برای همیشه خداحافظی کرد. در سال ۱۳۶۹ فریدون ناصری (نوازنده سازهای کوبه ای) رهبر ارکستر شد. پس از کناره گیری و سپس درگذشت وی، ثبات رهبری در ارکستر سمفونیک کاهش قابل ملاحظهای نشان داد.
وضعیت کنونی ارکستر تهران
ارکستر هم اکنون توسط شهرداد روحانی، موسیقی دان به نام و برجسته ایرانی رهبری میشود. هر چند دوران رهبری افت و خیز داشت اما رهبری او لایق نمره قبولیست. در دوران رهبری او ارکستر سمفونیک تهران نیمه دوم اجرایی را بدون رهبر روی صحنه برد. بسیاری از اهل فن دوران طلایی ارکستر تهران را به دوران قبل از انقلاب و دهه 50 نسبت میدهد. که به نظر هم حرف معقولی به نظر میرسد
مشکلات نوازندگان
کمبود بودجه همیشه از مشکلات ارکستر تهران بوده است. دلیل اصلی آن نیز از اولویت بندی نظام جمهوری اسلامی سر چشمه میگیرد. تا زمانی که دشمنان موسیقی در راس هستند، باید نوازنده ارکستر سمفونیک برای امرار معاش مسافر کشی کند. حمایت دولت در اجرای موسیقی فقط برای برنامه های مناسبتی است نه برای موسیقی. همین سبب شده تا نوازندگان نیز رغبتی برای اجرا نداشته باشند.
چهره های شاخص موسیقی کلاسیک
در سالهای اخیر وجود بزرگانی همچون شهرداد روحانی، علی رهبری و منوچهر صهبایی ارکستر سمفونیک جانی دوباره گرفته. دانش موسیقی چنین بزرگانی، سطح موسیقی ارکستر را تا حد بسیار زیادی بالا برده است. مخصوصا علی رهبری که با سخت گیری های خود چگونگی نواختن موسیقی کلاسیک را به نوزندگان آموخت. گرچه کاش بعضی این عزیزان علاوه بر دانش موسقیایی کمی هم رفتار حرفه ای داشتند.
استفاده مداوم از رهبر مهمان در ارکستر
دیگر انتقادی که به ارکستر سمفونیک تهران وارد است استفاده مدام در یک دوره از رهبر میهمان بود. در سال 89 بود که در ارکستر از چهار رهبر میهمان استفاده شد. منوچهر صهبایی در این باره میگوید : اگر کسی تصور کند هدایت یک کشور بدون رییس جمهور یا نخست وزیر ممکن است. یا برای اداره یک کشور می شود از مسئولان کشورهای دیگر استفاده کرد. در این صورت این کار را می شود با ارکستر سمفونیک هم انجام داد.
دخالت بنیاد رودکی در امور داخلی
در زمانی که علی رهبری به خوبی به ارکستر سمفونیک تهران نظم داده بود، رهبری استففا کرد. دلیل آن چیزی نبود جز دخالت های بی جای بنیاد رودکی در امور داخلی و رفتار با نوازندگان. در اکثر کشور های بزرگ حقوق موسیقدان به اندازه یک کارمند و یا یک معلم است. در ایران نه تنها نوازندگان از لحاظ مالی حمایت نمیشوند بلکه ارزش و احترام آنها نیز حفظ نمیشود. تا زمانی به نوازنده، مطرب گفته میشود هیچ چیز تغییر پیدا نخواهد کرد.
حواشی منوچهر صهبایی و شهرداد روحانی
زمستان سال گذشته ارکستر سمفونیک تهران یکی از پر تنش ترین اجرا های خود را تجربه کرد. زمانی که شهرداد روحانی در ایران نبود و منوچهر صهبایی نقش رهبر میهمان را داشت. در میانه اجرا صهبایی به خروج روحانی واکنش نشان داد و آن را “فرار” خطاب کرد. اعتراض میهمان باعث شد صهبایی بیشتر توهین کند و روحانی را مطرب بخواند. سخنان صهبایی باعث شد نوازدگان نیمه دوم ارکستر را به نشانه اعتراض بدون رهبر اجرا کنند.