به توده‌هایی که در بافت یا اطراف رحم رشد میکنند، فیبروم رحمی گفته میشود. اغلب این تودهها عمدتا سرطان‌زا نیستند و در موارد نادر سرطانی می‌شوند.
ابعاد تودهها امکان دارد از یک میلی‌متر تا ۲۵ سانتی‌متر قطر و در برخی موارد، بزرگتر نیز شود. در صورت تشخیص به‌موقع، درمان این تودهها موفقیت‌آمیز خواهد بود و عوارضی برای بانوان ایجاد نمی‌کند.
در ادامه درباره علائم و انواع فیبرومهای رحم توضیح می‌دهیم.
فیبروم رحم چیست؟
فیبروم یک بافت است که از ماهیچه و ساختار همبند دیواره رحم به‌وجود می‌آید. فیبروم به اشکال مختلفی مانند گره یا خوشه رشد کرده و بزرگ میشود.
ابعاد فیبروم امکان دارد به اندازه یک هندوانه نیز برسد. محل ایجاد و رشد این تودهها داخل دیواره رحم، داخل حفره اصلی رحم یا سطح بیرون آن باشد.
فیبروم رحم چه علائمی دارد؟
نام‌های دیگر بیماری فیبروم رحم، میوم و لیومیوم است. توده‌های فیبروم اغلب خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند و خطر ابتلا به سرطان را ایجاد نمی‌کنند.
خونریزی شدید در زمان پریود، لکه‌بینی، تکرر ادرار، درد در ناحیه زیر شکم، کمر و لگن و درد در هنگام رابطه جنسی از علائم اصلی فیبروم رحم هستند که توسط خود بانوان نیز قابل شناسایی است.
سایر علائم فیبروم رحم:
- خونریزی یا لخته‌شدن خون بین دوره‌های پریود
- طولانی‌شدن بیش از حد مدت پریود
- ورم یا بزرگ‌شدن شکم
- احساس سنگینی و فشار در زیر شکم
- احساس درد و ناراحتی در روده
در صورت ابتلا و مشاهده علائم زیر، باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
- درد بسیار شدید در مدت پریود
- درد مزمن در ناحیه لگن
- مشکل در تخلیه ادرار
- ناتوانی در کنترل ادرار
- وجود توده در شکم
لازم به ذکر است این بیماری فقط زمانی به درمان نیاز دارد که تودهها بیش از حد بزرگ شده باشند و علائم آن شدید باشد؛ زیرا بیشتر بانوانی که به آن مبتلا می‌شوند، علائم خفیفی دارند و تودهها نیز بسیار ریز هستند.
شدت علائمی فیبروم، به محل رشد فیبروم‌ها و همچنین اندازه آنها بستگی دارد. خونریزی شدید پریود و مشکلات بارداری امکان دارد به‌دلیل فیبرومهای زیر مخاطی باشد.
در زنان یائسه نیز فیبروم رحم به‌دلیل کاهش سطح استروژن و پروژسترون ایجاد میشود و امکان دارد در مدت یائسگی اندازه آن کوچک شود.
علائم فیبروم رحم، سرطان پستان، سرطان تخمدان و مشکلات باروری به یکدیگر شبیه هستند و برای تشخیص دقیق و نهایی بیماری، باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و توسط او ویزیت و معاینه شوید.
فیبروم رحم به چه دلیل به‌وجود می‌آید؟
ایجاد این تودهها دلیل قطعی و مشخصی ندارد، اما به‌طور کلی می‌توان گفت با افزایش سطح استروژن فیبروم‌ها متورم می‌شوند. ابتلا به این بیماری دلایل دیگری نیز دارد، مانند:
- ژنتیک: بانوانی که مادر یا عمه آنها به فیبروم مبتلا بوده‌اند، احتمال ابتلا به این بیماری در آنها وجود دارد.
- ماتریکس بیرون سلولی ((ECM: سلول‌ها به‌کمک ماده ماتریکس خارج سلولی به یکدیگر چسبیده می‌شوند. این ماده در فیبروم‌ها بیشتر از حد طبیعی وجود دارد. ماتریکس ذخیره‌کننده فاکتورهای رشد بوده و زمینه‌ساز تغییرات بیولوژیکی در سلول‌ها میشود.
- شبه انسولین: شبه انسولین یکی از موادی است که از بافت‌ها محفاظت می‌کند. امکان دارد رشد شبه انسولین باعث ایجاد این بیماری شود.
چه عواملی باعث ایجاد فیبروم در رحم میشود؟
داشتن بعضی از ویژگیها و عادت‌های غذایی، باعث بروز فیبروم میشود. با رعایت و کنترل شیوه زندگی و رژیم غذایی، احتمال ابتلا به این بیماری بسیار کم خواهد شد. این ویژگیها و عوامل عبارت‌اند از:
- اضافه وزن و چاقی
- قاعدگی زودرس
- باردارنشدن
- یائسگی در سن بالا
- کمبود ویتامین D
- مصرف الکل و آبجو
- زیاده‌روی در مصرف گوشت قرمز
- مصرف کم لبنیات، سبزیجات و میوه
- نژاد
انواع فیبروم رحم کدامند؟
فیبروم رحم با توجه به محل قرارگیری، به ۴ نوع تقسیم میشود:
- فیبروم رحم داخل دیواره: این نوع بسیار رایج بوده و در داخل دیواره عضلات رحم رشد می‌کند. این نوع توده امکان دارد بزرگ شده و باعث کشیدگی رحم شود.
- فیبروم زیر مخاطی: این تودهها در لایه ماهیچه‌ای میانی رحم ایجاد می‌شوند و تعداد کمی از بانوان به آن مبتلا هستند.
- فیبروم رحم ساب سروزال: این نوع در بیرون از رحم ظاهر شده و می‌تواند بیش از حد بزرگ شود.
اگر این توده یک ساقه به‌شکل پایه باریک درون رحم به‌وجود بیاورد که به خود متصل است؛ به این ساقه باریک فیبروم ساقه‌دار گفته میشود.
فیبروم رحمی چگونه تشخیص داده میشود؟
وجود فیبروم باید توسط پزشک متخصص زنان تشخیص داده شود و اولین آزمایش برای تشخیص آن، معاینه لگن است. با این آزمایش، وضعیت و شکل تودهها بررسی میشود.
آزمایش‌های دیگری که برای تشخیص نهایی فیبروم انجام میشود، موارد زیر هستند:
- سونوگرافی: با استفاده از تصاویر سونوگرافی، پزشک می‌تواند ساختارهای داخلی و تعداد فیبروم‌ها را مشاهده کند. با سونوگرافی ترانس واژینال، تصاویر واضحی از وضعیت فیبروم‌ها را می‌توان مشاهده کرد.
- ام‌آرآی لگن: به‌وسیله آزمایش ام‌آرآی تصویربرداری عمقی از رحم، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های لگن انجام میشود.
- لاپاراسکوپی: در این روش، پزشک با ایجاد برش کوچک در ناحیه شکم و قراردادن لوله در آن، قسمت‌های بیرونی، ساختار و بافت‌های اطراف رحم را بررسی می‌کند.
- هیستروسکوپی: در این روش، یک دستگاه کوچک دارای دوربین را از طریق واژن وارد رحم کرده و وضعیت رحم را بررسی میکنند.
- هیستروسونوگرافی: از آب نمک استریل (سالین) برای افزایش وسعت دهانه رحم استفاده میشود تا بتوان به‌راحتی از فیبرومهای زیر مخاطی و سایر نواحی داخلی تصویربرداری کرد.
- هیستروسالپنگوگرافی: با کمک این آزمایش، دهانه رحم و لوله‌های فالوپ در تصاویر اشعه ایکس برجسته شده و وضعیت لوله‌های فالوپ و فیبرومهای زیر مخاطی بررسی میشود.
روشهای درمان فیبروم رحم
برای درمان فیبروم رحمی و از بین‌بردن آن، پزشکان روشهای متفاوتی را با توجه به وضعیت تودهها انتخاب میکنند. متخصصان زنان با بررسی ابعاد و شکل تودهها، مصرف قرص یا جراحی را تجویز میکنند.
روشهای درمان توده‌های فیبروم عبارت‌اند از:
- قرص و دارو: داروهای کنترل‌کننده سطح هورمون مانند داروی گونادورلین GnRH))، گانیرلیکس استات، ستررولیکس استات و لوپرون.
- جراحی اولتراسوند اجباریFUS) ): این جراحی غیر تهاجمی بوده و به‌وسیله ام‌آرآی انجام میشود. بیمار درون دستگاه ام‌آرآی خوابیده و فیبروم‌ها از طریق امواج صوتی با انرژی و فرکانس بالا از بین می‌روند.
- روشهای میولیز: در این روش، جریان الکتریکی یا لیزر با ایجاد گرما فیبروم‌ها را کوچک می‌کند. در روش کرایومیولیز، فیبروم منجمد میشود.
- فرسایش آندومتر: در این شیوه، در رحم یک وسیله خاص قرار داده میشود تا پوشش رحم با گرما، سرمای شدید، جریان الکتریکی یا آب گرم از بین برود.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی: این روش غیر جراحی بوده و در آن ذرات ریز به درون رحم تزریق شده و جریان خون فیبروم قطع میشود.
- جراحی میومکتومی: این جراحی تهاجمی بوده و برای برداشتن توده‌های بزرگ، با ایجاد برش برروی شکم انجام میشود.
- هیسترکتومی: در صورتی که هیچ روش درمانی پاسخگو نباشد، جراحی هیسترکتومی که برداشت کل رحم است، انجام میشود. پس از این جراحی، امکان بارداری برای بانوان وجود ندارد.
فیبروم رحمی به توده‌هایی گفته میشود که درون یا خارج از رحم ایجاد می‌شوند. فیبرومهای رحم به ۴ دسته داخل رحم، بیرون رحم، ساقه‌دار و زیرمخاطی تقسیم میشود.
این بیماری در بیشتر بانوان هنگام باروری بروز پیدا می‌کند. علائم فیبروم در بدن هر فرد متفاوت بوده و درمان فیبروم رحم با قرص و دارو یا جراحی انجام میشود.
